علیرضا واعظی - دانشجوی دوره دکتری فیزیک و حفاظت خاک دانشگاه تربیت مدرس

رشد روزافزون جمعیت و افزایش نیاز به منابع طبیعی موجب گردیده است تا مهار فرسایش به عنوان امری ضروری در طی دهههای اخیر مطرح گردد . یکی از مهمترین مشکلات کشاورزی در جهان، فرسایش خاک بر (USLE) ، اثر آب است . بر اساس معادله جهانی فرسایش خاک فرسایشپذیری از ویژگیهای ذاتی خاک است که بر فرسایش اثر می - گذارد . این عامل نشانگر پتانسیل جداشدن ذرات خاک بر اثر ضربه قطرات باران و انتقال به وسیله رواناب است که از روی بافت، مقدار ماده آلی، گروه ساختمانی و کلاس نفوذپذیری تعیین میگردد . فرسایشپذیری از عوامل مهم در مدلهای فرسایشی است و لازم است مقدار آن از روی ویژگیهایی از خاک که به آسانی قابل اندازهگیری باشد، تعیین شود . فرسایشپذیری شاخصهایً عمدتا بر ویژگیهایی استوار هستند که بر پراکنش ذرات، دانهبندی خاک، پایداری خاکدانه و انتقال به وسیله جریان آب اثر میگذارند (3) پژوهشگران نشان داده اند که نسبت پراکنش، نسبت فرسایش، نسبت سیلت و شن به رس، نسبت خاکدانه - های سطح خاک، درصد خاکدانههای پایدار در آب و خاکدانههای خشک از رایجترین شاخصهای فرسایشپذیری هستند(2) پژوهشها نشان داد که ساختمان خاک نقش مهمی در فرسایشپذیری خاک دارد . تعداد , اندازه و درجه پایداری خاکدانهها نیز در فرسایشپذیری نقش دارند (4) بررسیها در چین نشان داد که نسبت مقدار هدر رفت خاک از واحد سطح در واحد عمق رواناب را میتوان به عنوان شاخص فرسایشپذیری معرفی کرد (5) نموگراف ویشمایر و اسمیت به عنوان روشی رایج برای تعیین فرسایشپذیری استفاده میگردد . این نموگراف در خاکهای غیر - آهکی مناطق نیمه مرطوب آمریکا ارائه گردیده است . بنابراین بکارگیری آن در خاکهای مناطق نیمه خشک از جمله ایران، ممکن است مقدار فرسایشپذیری را بزرگتر برآورد کند (1) این آزمایش به منظور بررسی کارآیی نموگراف در تعیین فرسایشپذیری در خاکهای آهکی انجام گرفت .