بازشناسی مفهوم «ثروت‌های عمومی» در اصل 45 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

Publish Year: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: Persian
View: 1,672

This Paper With 26 Page And PDF Format Ready To Download

  • Certificate
  • من نویسنده این مقاله هستم

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این Paper:

شناسه ملی سند علمی:

JR_SHORA-9-28_002

تاریخ نمایه سازی: 12 اسفند 1399

Abstract:

اصل 45 قانون اساسی در مقام احیای نگرش کلان و نظام‌مند به ثروت‌های عمومی جامعه و با تأکید بر آموزه‌های فقهی مذهب امامیه، ثروت‌های عمومی و مصادیق آن را در اختیار حکومت اسلامی قرار داده است. پژوهش پیش رو با بهره‌گیری از مطالعات کتابخانه‌ای و اتخاذ رویکردی تحلیلی ـ توصیفی، در مقام بازشناسی مفهوم این ثروت‌ها به این نتیجه دست یافته است که برخلاف تصور رایج، منظور از «ثروت‌های عمومی»، صرفِ «انفال» نیست و اموال موضوع این اصل در سه دسته کلی «انفال»،  «مباحات» و «اموال عمومی کاربری‌محور» قرار می‌گیرند. «انفال»،  اموال متعلق به شخصیت حقوقی حکومت بوده و ماهیت رابطه حکومت با آن‌ها، رابطه مالکیت یک شخصیت حقوقی با اموال خود در حیطه صلاحیت‌های آن است. «مباحات» اموال بلامالکی است که هر شخصی (اعم از حکومت یا سایر اشخاص حقیقی و حقوقی) می‌تواند آن را به تملک خود درآورد و به بهره‌برداری از آن‌ها بپردازد، هرچند حکومت از اختیار اعمال محدودیت در بهره‌برداری‌ها برخوردار است. «اموال عمومی کاربری‌محور» نیز اموالی‌اند که نه مانند انفال در مالکیت شخصیت حقوقی حکومت اسلامی قرار دارند و نه همچون مباحات،  تملک آن‌ها توسط اشخاص امکان‌پذیر است. اداره این اموال که به‌صورت دائمی به هدفی عام یا غیرمحصور اختصاص یافته‌اند، در اختیار حکومت اسلامی است و مالکیت آن‌ها متعلق به شخصیت حقوقی خود این اموال است.

Authors

خیرالله پروین

استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران،

محمدصادق فراهانی

دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشگاه تهران،

مراجع و منابع این Paper:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :
  • الف: فارسی ...
  • 1. امین‌فرد، محمد؛ مشکانی، زینب (1393)، ‌«تأثیر حکومت سیاسی بر ...
  • 2. انصاری، مسعود؛ طاهری، محمدعلی (1388)، دانشنامه حقوق‌ خصوصی، تهران: ...
  • 3. آقانظری، حسین؛ گیلک حکیم‌‌آبادی، محمدتقی (1391)، درسنامه نگرش علمی ...
  • 4. بهادروند، محمدمهدی (1394)، اموال ‌و ثروت‌های عمومی ‌در حکومت ...
  • 5. بیات، اسدالله (1365)، منابع مالی دولت اسلامی، تهران: مؤسسه ...
  • 6. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1369)، دوره حقوق مدنی-ارث، تهران: کتابخانه ...
  • 7. _________________ (1390)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران: کتابخانه گنج ...
  • 8. _________________ (1391)، مجموعه محشی قانون ‌مدنی (علمی، تطبیقی، تاریخی)، ...
  • 9. ح‍سینی، سید ع‍لی (1381)، ‌«ب‍ازشناسی م‍ف‍ه‍وم انف‍ال و راب‍طه ...
  • 10. رحمانی، محمد (1384)، «انفال از نگاه فقه شیعه و ...
  • 11. رستمی، ولی (1395)، مالیه عمومی، تهران: میزان. ...
  • 12. سبحانی، جعفر (1370)، مبانی حکومت اسلامی، قم: مؤسسه علمی ...
  • 13. سعدی، حسینعلی (1388)، بررسی انفال در عصر غیبت با ...
  • 14. صدر، سید محمدباقر (1393)، اقتصاد ما، ترجمه سید ابوالقاسم‌ ...
  • 15. صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی قانون اساسی‌ جمهوری اسلامی ...
  • 16. طباطبایی، سید محمدحسین (1382)، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه ...
  • 17. عاملیان، سید مهدی (1370)، مالکیت‌و استخراج معدن ازدیدگاه فقها ...
  • 18. علیزاده، عیسی (1393)، «حیازت مباحات»، دانشنامه جهان اسلام، ج14. ...
  • 19. فراهانی، محمدصادق (1397)، «مطالعه تطبیقی ماهیت حقوقی ‌رابطه حکومت ...
  • 20. --------------- (1396)، راهکارهای حقوقی حفاظت از اموال عمومی محلی ...
  • 21. کرمی، حامد (1397)، حقوق اداری اموال (اموال عمومی)، تهران: ...
  • 22. کریمی، عباس (1377)، «بهره‌برداری‌ از انفال»، مجله دانشکده حقوق ...
  • 23. محقق‌داماد، سید مصطفی (1406ق)، قواعد فقه، تهران: مرکز نشر ...
  • 24. مرقاتی، سید طه؛ عسکری، امیرعباس (1395)، قواعد و مسائل ...
  • 25. معرفت، محمدهادی (1374)، «مالکیت زمین در منابع اسلامی»، پژوهش‌های ...
  • 26. مؤمن قمی، محمد (1388)، «ولی‌امر و مالکیت اموال عمومی(1)»، ...
  • 27. منتظری، حسینعلی (1409ق)، مبانی فقهی حکومت اسلامی، قم: مؤسسه ...
  • ب: عربی ...
  • 1. ابن‌منظور، م‍ح‍م‍دبن‌م‍ک‍رم (1408ق)، لسان‌العرب، بیروت: داراحیاء تراث العربی‫، ج4و11. ...
  • 2. اصفهانی، سید ابوالحسن (1422ق)، وسیلةالنجاة (مع‌حواشی الإمام الخمینی)، قم: ...
  • 3. انصاری، مرتضی‌بن محمدامین (1415ق)، کتاب المکاسب المحرمة و البیع ...
  • 4. آبی، حسن ابن ابیطالب (فاضل‌آبی) (1417ق)، کشف الرموز فی ...
  • 5. بحرانی، یوسف‌بن‌احمد (1405ق)، الحدائق الناضرة فی‌أحکام العترة الطاهرة، قم: ...
  • 6. حسینی حائری، سید کاظم (1426ق)، فتاوی فی‌الأموال العامة، قم: ...
  • 7. حکیم، سید محسن (1416ق)، مستمسک العروة الوثقی، قم: مؤسسه ...
  • 8. ___________ (1410ق)، منهاج‌الصالحین (المحشّی)، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، ج2. ...
  • 9. حلبی، تقی‌الدین (ابوصلاح) (1403ق)، الکافی‌ فی‌ الفقه، اصفهان: کتابخانه ...
  • 10. حلبی، حمزه‌بن علی حسینی (ابن‌زهره) (1417ق)، غنیة ‌النزوع ‌إلی ...
  • 11. حلی، جمال‌الدین ابی‌العباس احمدبن محمد اسدی (1407ق)، المهذب ‌البارع ...
  • 12. حلی، حسن‌بن‌یوسف بن‌مطهر اسدی (علامه حلی) (1414ق)، تذکرة‌الفقهاء(ط-الحدیثة)، قم: ...
  • 13.  __________________________________ (1412ق)، منتهی‌المطلب فی تحقیق المذهب،  مشهد: مجمع‌البحوث‌الإسلامیة، ج8و12و14. ...
  • 14. حلی، محمدبن منصوربن احمد (ابن‌ادریس) (1410ق)، السرائر الحاوی ‌لتحریر ...
  • 15. حلی، مقدادبن عبدالله (فاضل مقداد) (1404ق)، التنقیح ‌الرائع ‌لمختصر ...
  • 16. حلی، نجم‌الدین جعفربن حسن (محقق حلی) (1408ق)، شرائع ‌الإسلام‌ ...
  • 17. ______________________ (1412ق)، نکت‌النهایه، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به ...
  • 18. خامنه‌ای، سید محمد (1368ق)، لمحات علی القواعد الفقهیة، مشهد، ...
  • 19. خمینی، سید روح‌الله (1419ق)، تحریرالوسیلة، قم: مؤسسه مطبوعات دارالعلم، ...
  • 20. ____________ (1378)، کتاب ‌ال‍بیع، تهران: مؤس‍س‍ه ‌تنظیم و نش‍ر ...
  • 21. خویی، سید ابوالقاسم (بی‌تا)، المستند فی شرح العروة الوثقی، ...
  • 22. _____________ (1418ق)، موسوعة ‌الإمام‌ الخوئی، قم: مؤسسه ‌إحیاء آثار ...
  • 23. دیلمی، حمزة ‌بن عبدالعزیز (سلاّر) (1404ق)، المراسم العلویة و ...
  • 24. راغب اصفهانی، حسین ‌بن محمد (1412ق)، المفردات فی غریب ...
  • 25. زبیدی، محمدبن محمد (1373)، تاج‌العروس، بیروت: دارالفکر، ج20. ...
  • 26. سبزواری، سید عبدالاعلی (بی‌تا)، جامع الأحکام الشرعیة، قم: مؤسسه ...
  • 27. سبزواری، محمدباقر (محقق) (1423ق)، کفایة‌الأحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامی ...
  • 28. سیستانی، سید علی (1430ق)، منهاج‌الصالحین، بغداد، دارالبذره، ج1و2. ...
  • 29. صافی، لطف‌الله (1416ق)، هدایة‌العباد، قم: دارالقرآن‌الکریم. ...
  • 30. صدر، سید محمدباقر (1417ق)، اقتصادنا، قم: دفتر تبلیغات ‌اسلامی، ...
  • 31. طبسی، محمدرضا (بی‌تا)، المنیة ‌فی ‌حکم ‌الشارب ‌و اللحیة، ...
  • 32. طرابلسی، عبدالعزیز (ابن‌براج) (1406ق)، المهذب، قم: دفتر انتشارات ‌اسلامی ...
  • 33. طوسی، ابوجعفر (شیخ طوسی) (1407ق)، الخلاف، قم: دفتر انتشارات ...
  • 34. ______________________________ (1387ق)، المبسوط ‌فی ‌فقه ‌الإمامیة، تهران: المکتبة ‌المرتضویة‌ ...
  • 35.   ___________________________ (1400ق)، النهایة ‌فی ‌مجرد الفقه‌ و الفتاوی، بیروت: ...
  • 36. عاملی، زین‌الدین (شهید ثانی)، الروضة ‌البهیة ‌فی ‌شرح‌ اللمعة‌ ...
  • 37. ______________________________ (1413ق)، مسالک ‌الأفهام إلی تنقیح شرائع‌الإسلام، قم: مؤسسه ...
  • 38. عاملی، علی(محقق کرکی) (1414ق)، جامع‌المقاصد فی‌شرح‌القواعد، قم: مؤسسه آل‌البیت ...
  • 39. عاملی، محمد (1409ق)، وسائل‌الشیعة، قم: مؤسسه آل‌البیت (ع)‌، ج9،17،19و25. ...
  • 40. عاملی، محمد (شهید اول) (1412ق)، البیان، قم: نشر محقق. ...
  • 41.   _____________________ (1417ق)، الدروس‌الشرعیة، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به ...
  • 42. عمیدی، سید عمیدالدین (1416ق)، کنز الفوائد فی‌ حل‌ مشکلات ...
  • 43. فراهیدی، خ‍لیل (1405ق)، ال‍عین، قم: دارال‍ج‍ه‍ره، ج8. ...
  • 44. قمی، ابوالقاسم (1413ق)، جامع‌الشتات فی‌أجوبة السؤالات، تهران: مؤسسه کیهان، ...
  • 45. محقق داماد، سید محمد (1418ق)، کتاب الخمس، قم: دار ...
  • 46. مشکینی، میرزاعلی (بی‌تا)، مصطلحات‌الفقه، بی‌جا، بی‌نا. ...
  • 47. م‍ص‍طف‍وی، ح‍سن (1385)‌، ال‍ت‍ح‍قیق فی ک‍ل‍م‍ات ال‍ق‍رآن ال‍ک‍ریم، تهران: ...
  • 48. مغنیه، محمدجواد (1421ق)، فقه ‌الإمام ‌الصادق‌ (ع)، قم: مؤسسه ...
  • 49. مفید، محمّد (1413ق)، المقنعة، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ ...
  • 50. مکارم شیرازی، ناصر (1416ق)، أنوار الفقاهة-کتاب ‌الخمس ‌و الأنفال، ...
  • 51. منت‍ظری، ح‍سینع‍لی (1409ق)‌، دراسات فی ولایة الفقیه و فقه ...
  • 52. __________ (1363)، کتاب ‌الخمس ‌و الأنفال، قم: دفتر انتشارات ...
  • 53. موسوی عاملی، محمد (1411ق)، مدارک الأحکام فی شرح‌ عبادات ...
  • 54. موسوی تبریزی، محسن (بی‌تا)، «الانفال و ملکیت‌ها»، مجله فقه ...
  • 55. مؤمن قمی، محمد (1425ق)، الولایة الإلهیة الإسلامیة أو الحکومة ...
  • 56. نجفی، جعفر (1422ق)، کشف‌الغطاء عن مبهمات الشریعة‌ الغراء، قم: ...
  • 57. نجفی، محمدحسن (1404ق)، جواهرالکلام فی شرح شرائع‌الإسلام، بیروت: دارإحیاء ...
  • 58. نراقی، احمد (1425ق)، الحاشیة علی‌الروضة البهیة، قم: دفتر انتشارات ...
  • 59. یزدی، سید محمدکاظم (1409ق)، العروة الوثقی فیما تعم به ...
  • نمایش کامل مراجع