مرتضی رحیمی - دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

پس از رواج دخانیات در بین مسلمانان، دانشمندان اسلامی درباره حکم آن سخن گفته‌اند؛ برخی از فقهای امامیه همچون شیخ حر عاملی ، آیت‌الله مکارم شیرازی و... و همچنین بسیاری از دانشمندان اهل سنت، استعمال دخانیات را حرام دانسته‌اند. از این پژوهش که با روش توصیفی و تحلیلی انجام شده، برمی‌آید که از جمله دلایل مورد استناد این گروه از دانشمندان، آیاتی از قرآن است که در منابع فقهی و بعضاً تفسیری مورد اشاره و بررسی قرار گرفته است. مقایسه‌ دیدگاه دانشمندان شیعه و اهل سنت درباره این آیات و چگونگی استناد به آنها نشان می‌دهد که در چگونگی حرمت استعمال دخانیات اختلاف است، زیرا برخی آن را گناه صغیره دانسته و برخی برای آن مجازاتی همچون مجازات شرب خمر در نظر گرفته‌اند. از این رو در فسق استعمال‌کننده دخانیات و امکان امامت او در نماز جماعت اختلاف شده است. بررسی آیات قرآنی نشان می‌دهد که اطلاق آیاتی که بر نکوهش قتل نفس، نکوهش به هلاکت انداختن خود و دیگران، زشتی تلف کردن نعمت‌های خدا، زشتی اسراف، حرمت استفاده از چیزهای پلید و... دلالت دارند، می‌توانند برای حرمت استعمال دخانیات مورد استفاده قرار بگیرند.

دخانیات, آیات, حرمت, زیان, اسراف