علیرضا سالم نیا - دانشجوی کارشناسی ارشد عمران-سازه های هیدرولیکی دانشگاه آزاد دزفول
محمود شفاعی بجستان - استاد گروه سازه های آبی دانشگاه شهید چمران اهواز

استفاده از آبگیرهای جانبی یکی از روش های معمول در آبگیری از مسیر مستقیم در رودخانه ها می باشد که در این حین بخشی از رسوبات همراه جریان وارد کانال آبگیر شده و در ورودی کانال آبگیر ترسیب می کند و موجب کاهش ظرفیت انتقال کانال آبگیر و در نتیجه کاهش راندمان آبگیری می شود. میزان رسوب ورودی به آبگیر بستگی به پارامترهای بدون بعدی نظیر عدد فرود جریان بالا دست آبگیر جانبی ، زاویه آبگیری ، نسبت دبی آبگیری و ... دارد. تاکنون بررسی های انجام شده در کانال مستطیلی صورت گرفته است. هدف این تحقیق بررسی تاثیر عدد فرود جریان در بالادست آبگیر جانبی منشعب شده از یک کانال اصلی با مقطع ذوزنقه ای است. بدین منظور آزمایش های متعددی در آزمایشگاه هیدرولیک دانشگاه شهید چمران برای چهار عدد فرود جریان 0/45 T 0/55 , 0/6 , 0/66 با نسبت دبی آبگیری ، زاویه آبگیری و عمق ثابت انجام شده و پس از هر آزمایش مقادیر نسبت دبی رسوب ورودی به آبگیر جانبی به دبی رسوب کانال اصلی تعیین گردید. نتایج نشان می دهد که تغییر عدد فرود در کانال ذوزنقه ای از 0/45 به 0/66 باعث تغییر درصد رسوب ورودی به آبگیر از 47 درصد به 43 درصد می گردد که این تغییر بصورت غیر خطی است. تحلیل داده ها نشان داد که بیشترین نسبت دبی رسوب بار بستر ورودی به آبگیر جانبی مربوط به شرایط جریان با عدد فرود 0/55 می باشد که این افزایش بسیار چشمگیر است. نتایج این تحقیق می تواند نقش مهمی در مدیریت منابع آب سطحی ایفا کند.

عدد فرود جریان ، آبگیر جانبی ، کانال اصلی ذوزنقه ای ، بار بستر ، دبی رسوب