آزاده میرزائی - استادیار گروه زبانشناسی، دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

اصطلاح predicate در پیشینۀ پژوهش­های زبانی برای دو مفهوم استفاده شده است. یکی در دستور سنّتی (تقسیم‌بندی جمله به دو بخشِ نهاد و گزاره) و دیگری در بحث روابط محمول - موضوع. زبان‌شناسان اخیر برای پرهیز از خلط این دو مبحث، دو اصطلاح predicate و predicator را به­ترتیب برای کاربرد اوّل و دوم درنظر گرفته‌اند. در زبان فارسی دو اصطلاح گزاره و محمول، میان این دو کاربرد تمایز شفّافی ایجاد کرده است. پژوهش حاضر انواع محمول را در زبان فارسی برمبنای رویکرد نقش و ارجاع بررسی کرده است تا تفاوت‌ها و شباهت‌های میان محمول‌های زبان فارسی را بررسی کند. بررسی ساختار لایه‌ای بندها و گروه‌ها نشان داد که محمول اسمی بیشترین نزدیکی و محمول حرف‌ اضافه‌ای، کمترین شباهت را با محمول فعلی دارد؛ همچنین داده‌های بررسی­شدة نوشتار پیش رو نشان داد که محمول صفتی می‌تواند توصیف­گرهای متنوّعی داشته باشد که به­لحاظ نوعی ازهم متفاوت هستند؛ بنابراین برخلاف رویکرد دستور نقش و ارجاع که به گروه صفتی قائل نیست، گریزی نخواهد بود جز آنکه گروهی باعنوان گروه صفتی معرّفی شود و توصیف­گرهای صفتی در ساختار لایه‌ای، در جایگاه‌های متفاوت جایابی شوند.  

محمول, موضوع, افزوده, گزاره, صفت, دستور نقش و ارجاع, زبان فارسی