میترا محمدی بازرگانی - سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران

خصوصیات فیتوشیمیایی گیاهان دارویی بستگی به شرایط آب و هوایی منطقه تحت رویش، مرحله رشدی، عوامل ژنتیکی و غیره دارد، لذا مطالعه فلورهای وحشی در مناطقی با شرایط آب و هوایی مختلف مهم می‌باشد. تحقیق حاضر به غربالگری 16 اکوتیپ بید‌علفی پونه‌ای (Epilobium parviflorum) ایران از لحاظ ظرفیت آنتی اکسیدانی (AOX) می پردازد. مقدار فنل کل(TPH) ، فلاونوئید کل (TFL) و ظرفیت آنتی اکسیدانی به ترتیب با روش­های فولین- سیکالتو، کلرید آلومینیوم و قدرت احیای فریک (FRAP) اندازه‌گیری شد. تجزیه رگرسیون جهت بررسی رابطه بین ظرفیت آنتی اکسیدانی با ارتفاع و عرض جغرافیایی انجام شد و برای بررسی رابطه خطی بین متغیرها از ضریب همبستگی پیرسون استفاده گردید. میان اکوتیپ­های پارویفلروم همبستگی بالایی بین TPH و TFL (r=0.7)، بینAOX  با TPH (r=0.71) و AOX با TFL (r=0.73)  مشاهده گردید. تجزیه به مولفه‌های اصلی نشان داد، دو مولفه اول 87/87 درصد از کل تغییرات را توجیه می­کنند، سهم مولفه اول 13/62 درصد و مولفه‌ دوم 74/25 درصد بود. در مولفه اول TFL، TPH و AOX به ترتیب با ضرایب 78/0، 76/0 و 85/0 قرار گرفتند. بیشترین مقدار TPH، TFL و AOX مربوط به اکوتیپ چشمه سنگان و کمترین برای اکوتیپ کلیبر مشاهده گردید. 6 اکوتیپ دارای مقدار مطلوب TFL، TPH و AOX بودند. تجزیه رگرسیون ارتباطی را بین ظرفیت AOX با ارتفاع (R2=0.04) و نیز با عرض جغرافیایی (R2=0.14) نشان نداد. نتایج بیانگر وجود تنوع قابل ملاحظه‌ای بین اکوتیپ‌ها برای صفات تحت مطالعه بود که می‌تواند در برنامه‌های اصلاحی و حفاظت ژرم پلاسم بهره‌گیری شود.

آنتی‌اکسیدان, ارتفاع, تنوع فیتوشیمیایی, فلاونوئید, فنلیک اسید, عرض جغرافیایی, E. parviflorum