سید مهدی ساداتی نوش ابادی - - دانشجوی دکتری زبان شناسی، دانشگاه پیام نور استان تهران، تهران، ایران
نرجس بانو صبوری - استادیار زبانشناسی، دانشگاه پیام نور استان تهران، تهران، ایران

پژوهش حاضر برمبنای تبیین‌های فراهم‌شدة برنامة کمینه‌گرا، جایگاه فاعل را در جمله‌های زبان‌های اوستایی، فارسی باستان و فارسی میانه براساس اصل فرافکن گسترده بررسی کرده است. شواهد به‌دست‌آمده از این زبان‌ها نشان می­دهد که مشخّصة اصل فرافکن گسترده در آن‌ها قوی است. در این زبان­ها هستة نقشی زمان پس از ارزش‌گذاری مشخّصة حالت گروه اسمی موجود در جایگاه مشخّص‌گر گروه فعلی کوچک و دریافت ارزش‌مشخّصه‌های فی خود از همان گروه اسمی، نیاز دارد که این گروه اسمی از جایگاه مشخّص‌گر گروه فعلی کوچک به جایگاه مشخّص‌گر خود حرکت کند تا بدین­وسیله ویژگی اصل فرافکن گستردة خود، را بازبینی و حذف نماید. این حرکت بیان­گر قوی­بودن مشخّصة اصل فرافکن گسترده در این زبان‌ها است که باعث می‌شود فاعل نتواند به‌صورت ابقایی در گروه فعلی کوچک باقی بماند. براساس اصل تیغ اوکام و بررسی شواهد زبانی، در جمله‌های درونه‌گیری‌شدة این زبان‌ها، ترتیب بی‌نشان آرایش واژگانی زبان فارسی به­صورت فاعل + مفعول + فعل باقی می‌ماند، امّا در جمله‌های پایه، سازه‌های جمله براساس نوع خوانش نشان‌دار و یا بی‌نشان می‌توانند تحت فرایند قلب نحوی قرار گیرند و برای کسب خوانش معنادار به موقعیت‌های دیگری در جمله حرکت کنند.  

برنامه کمینه‌گرا, اصل فرافکن گسترده, قلب نحوی, زبان اوستایی, زبان فارسی باستان, زبان فارسی میانه