جواد رحمانی - دانشجوی دکتری تخصصی زبانشناسی همگانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان، زنجان، ایران
محمدرضا اروجی - استادیار زبانشناسی همگانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان، گروه زبانشناسی، زنجان، ایران
بهزاد رهبر - استادیار زبانشناسی همگانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان، گروه زبانشناسی، زنجان، ایران

پژوهش حاضر، تلاشی است در جهت بررسی پیشوندهای واژ - واجی گویش تاتی تاکستان و واکاوی چگونگی عملکرد فرایندهای واژ - واجی در چارچوب نظریۀ بهینگی. منظور از فرایندهای واژ - واجی آن دسته از تغییرات واجی است که در بافتی صرفی یعنی در مرز بین تکواژها ایجاد می‌شود و انگیزۀ آوایی دارد. روش پژوهش به‌­صورت تحلیلی بوده و داده‌ها از کتاب‌های تاتی، رادیو و شبکه‌های محلّی گردآوری‌ شده‌اند. متغیّرهای زبانی براساس نوع فرایندهای آوایی و واژگانیِ دخیل مورد بررسی قرار گرفتند. نهایتاً، براساس داده‌های موجود، این نتیجه به­دست آمد که در این زبان گاهی فرایند حذف و گاهی درج در مرز تکواژی رخ می‌دهد؛ هرچند فرایند حذف در پیشوندها از مرتبۀ بالاتری نسبت به درج برخوردار است. این امر، نشان‌دهندۀ هم­نوایی یا همان دسیسۀ واجی است و درواقع نشان می‌دهد که مرتبه­بندیِ محدودیت‌های جهانی در این گویش صادق بوده و محدودیت‌های موجود در گویش یادشده با محدودیت‌های جهانی هم­سو است. این پژوهش به پیکرۀ دانش زبانیِ زبان­شناسان در مورد گویش تاتی افزوده و به پژوهش­گران در شناختِ هرچه بیشتر فرایندهای واژ - واجی گویش تاتی و تطابق آن با جهانی‌های این حوزه یاری می‌رساند.  

فرایند واژ - واجی, گویش تاتی, نظریۀ بهینگی, محدودیت‌ها, پیشوند