حسین مغانی - دانش آموخته دوره دکتری از دانشگاه رازی کرمانشاه

هدف از مقالة حاضر بررسی و تبیین شیوة تولید خوانش منفی و پرسشی در آن دسته از جملات پرسشی بلی-خیر در فارسی است که در آنها فعل تحت فرایندی نقشی-کلامی پیش‌گذاری می‌شود و در حاشیة سمت چپ جمله در جایگاه قبل از فاعل قرار می‌گیرد. داده‌های مورد استناد در این پژوهش برگرفته از گونة گفتاری فارسی معیار و چارچوب نظری مورد استفاده، نظریة بازبینی مشخصه‌ها در برنامة کمینه‌گرای چامسکی (1995، 2000، 2001a و 2001b) و نیز فرضیة گروه متمم‌نمای انشقاقی ریتزی (1997) است. بدین منظور، نخست این ایده مطرح می‎گردد که فعل پیش‌گذاری‌شده در ساخت‌های پرسشی بلی-خیر مثبت و منفی در جایگاه هستة گروه تأکید فرود می‌آید. در ادامه، پیشنهاد می‌شود که به دلیل عدم امکان حرکت آشکار فعل منفی به جایگاه هستة گروه منظوری به منظور فراهم‎نمودن خوانش پرسشی، مشخصة [+پرسشی] بر روی فعل به تنهایی با هدف بازبینی و ارزش‎گذاری مشخصة [-پرسشی] هستة گروه منظوری به این جایگاه حرکت می‌کند و مشخصة [منفی] را در جایگاه گروه تأکید باقی می‌گذارد. این سازوکار تضمین می‌کند که مشخصة [منفی] بر روی فعل، مشخصة [+پرسشی] را تحت تسلط سازه‌ای قرار ندهد و از این طریق، از تولید خوانشی غیرقابل قبول جلوگیری شود.

فارسی, کمینه‌گرایی, منفی‌سازی, حاشیة سمت چپ جمله, جملات پرسشی بلی – خیر, پیش‌گذاری