ساجده کریم پور - دانشگاه فردوسی مشهد
غلامحسین داوری نژاد - دانشگاه فردوسی مشهد
محمد زکی عقل - دانشگاه فردوسی مشهد
محمدرضا صفرنژاد - دانشگاه فردوسی مشهد

بمنظور بهبود رشد شاخه‌های باززایی شده گلابی رقم شکری آزمایشی در فضای نرم افزار Design Expert در قالب 20 نقطه شامل مقادیر تصادفی از سه فاکتور عناصر غذایی (NH4NO3، آهن و عناصر میکرو) اجرا شد. پاسخ‌ ریزنمونه­ها از نظر تعداد شاخه پرآوری شده، طول شاخه پرآوری شده، تعداد برگ‌، مقدار کلروفیل a برگ، کارتنوئید برگ و قدرت رشدی بعد از دو ماه ثبت گردید. فاکتورهای مورد بررسی در قالب مدل‌های حاصل از تجزیه آماری (مدل‌های خطی، چندجمله‌ای ساده و چند جمله‌ای درجه دوم) بر پاسخ‌های مورد ارزیابی بطور معنی‌داری موثر بودند. افزایش آهن تا یک و نیم برابر و کاهش NH4NO3 به نصف غلظت آن‌ها در محیط کشت MS باعث افزایش تعداد شاخه پرآوری‌شده (43/4 برابر) گردید. NH4NO3، آهن × عناصر میکرو رابطه‌ی خطی منفی با طول شاخه‌ نشان دادند درحالیکه تعداد برگ بطور منفی متاثر از عناصر میکرو بود. با افزایش NH4NO3 از طول شاخه پرآوری شده کاسته شد و از طرف دیگر مقادیر 5/0× و1× محیط کشت MS به ترتیب برای آهن و میکرو باعث افزایش 5/1 برابری در طول شاخه شد. شاخه­های رشد یافته در محیط کشت حاوی 1× مقادیر میکرو در محیط کشت پایه MS به میزان 5/1برابر برگ بیشتری نسبت به مقادیر 2× تولید کردند. محتوی کلروفیل a و کارتنوئید برگ در قالب مدل خطی تحت تاثیر مقادیر آهن (مثبت) و NH4NO3 (منفی) قرار گرفتند. افزایش آهن تا 5/1× برابر و کاهش NH4NO3 تا 5/0× برابر محیط کشت پایه MS باعث افزایش 2 برابری در میزان کلروفیل a و کارتنوئید شد. NH4NO3 و میکرو در قالب رابطه خطی منفی رشد رویشی را تحت تاثیر قرار دادند بطوریکه نصف مقادیر NH4NO3 با افزایش تعداد شاخه پرآوری شده و طول شاخه موجب افزایش قدرت رشدی شاخه تا 5/2 برابر شاهد گردید و کاهش مقادیر میکرو از طریق افزایش طول شاخه بر قدرت رشدی تاثیر مثبت داشت. محیط کشت بهینه شده برای گلابی شکری با استفاده از نرم افزار Design Expert  محیط کشت MS تغییر یافته به ترتیب حاوی 9/0×، 1× و 5/0× مقادیر آهن، میکرو و NH4NO3 بود.

ازدیاد درون‌شیشه‌ای, عناصر غذایی, Pyrus communis, Surface response design