محترم عباسپور اسفدن - آزاد اسلامی-واحد علوم و تحقیقات تهران
سپیده کلاته جاری - آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
فواد فاتحی - دانشگاه پیام نور، تهران

پریوش (Catharanthus roseus) گیاهی زیبا و رونده از خانواده خرزهره­ئیان و دارای کاربردهای زینتی و دارویی است. این گیاه همانند سایر گونه‌های فضای سبز تحت تأثیر آثار سوء ناشی از تنش خشکی قرار می­گیرد، اما در این راستا استفاده از محرک­های رشد گیاهی می­تواند برای گیاه تحت تنش مفید باشد. بنابراین تحقیق حاضر به منظور تأثیر اسید سالیسیلیک و ال-آرژنین بر صفات مورفو-فیزیولوژیکی گیاه پریوش تحت تنش خشکی انجام شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل با دو عامل شامل محلول­پاشی در 5 سطح (شاهد، ال-آرژنین 5/1 و 3 میلی­مولار، اسید سالیسیلیک 100 و 200 میلی­گرم در لیتر) و تنش خشکی در سه سطح (100، 70 و 40 درصد ظرفیت زراعی) در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با 3 تکرار انجام شد. صفات مورد بررسی شامل کارایی مصرف آب، نسبت وزن ریشه به شاخساره، تعداد گل، قطر گل، محتوای کلروفیل برگ، فعالیت آنزیم­های پراکسیداز و سوپر اکسید دیسموتاز برگ و عناصر پرمصرف (نیتروژن، فسفر و پتاسیم) برگ بود. کارایی مصرف آب در تیمارهای تحت تأثیر تنش 70 درصد ظرفیت زراعی بیشتر از سایر تیمارها بدست آمد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که برهمکنش محلول­پاشی و تنش خشکی بر نسبت وزن ریشه به شاخساره، فعالیت آنزیم پراکسیداز، مقدار فسفر و نیتروژن برگ معنی­دار شد. نسبت وزن ریشه به شاخساره در تیمارهای عدم محلول­پاشی (شاهد) × 40 درصد ظرفیت زراعی و ال-آرژنین 5/1 میلی­مولار × 40 درصد ظرفیت زراعی بیشتر از سایر تیمارها گزارش شد. فعالیت آنزیم پراکسیداز در تیمار برهمکنش عدم محلول­پاشی و 100 درصد ظرفیت زراعی کمتر از سایر تیمارهای آزمایشی بود. بیشترین مقدار فسفر و نیتروژن در تمامی سطوح محلول­پاشی در 100 درصد ظرفیت زراعی مشاهده شد. حداقل مقدار عناصر پرمصرف در تیمارهای حاوی 40 درصد ظرفیت زراعی مشاهده شد. قطر و تعداد گل در تیمارهای 100 درصد و 70 درصد ظرفیت زراعی بیشتر از 40 درصد ظرفیت زراعی به‌دست آمد و در بین تیمارهای محلول­پاشی میانگین قطر گل و کلروفیل کل در تیمار ال-آرژنین 3 میلی­مولار بیشتر بود. بیشترین و کمترین فعالیت آنریم سوپر اکسید دیسموتاز به­ترتیب در تیمار 40 درصد ظرفیت زراعی و 100 درصد ظرفیت زراعی مشاهده شد و در بین تیمارهای محلول­پاشی، فعالیت این آنزیم در تیمارهای ال-آرژنین 3 میلی­مولار و اسید سالیسیلیک 100 میلی­گرم در لیتر بیشتر از سایر تیمارها بود. بنابراین با هدف مصرف بهینه آب و محلول­پاشی، در تیمار 70 درصد ظرفیت زراعی و استفاده از ال-آرژنین 3 میلی­مولار یا اسید سالیسیلیک 100 میلی­گرم در لیتر موجب افزایش عناصر فسفر و ازت گردید. همچنین در مجموع تیمارهای ال-آرژنین 3 میلی­مولار یا اسید سالیسیلیک 100 میلی­گرم در لیتر موجب افزایش تعداد و قطر گل پریوش شدند.

اسید سالیسلیک, ال-آرژنین, پریوش, تنش خشکی