محمد نورانی یزن آباد - دانشگاه تربیت مدرس
محمدتقی عبادی - دانشگاه تربیت مدرس
مهدی عیاری نوش آبادی - دانشگاه تربیت مدرس

گیاه دارویی پای خر با نام علمی Tussilago farfara L.، چندساله و از تیره کاسنی (Asteraceae) می‏باشد. پای خر مصارف دارویی دارد و از زمان‏های بسیار دور برای درمان سرفه، مشکلات ریوی و خلط استفاده می‏شود. در این تحقیق برای کشت پای خر، از ریزوم‏ این گیاه استفاده شد و آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت که تیمارها عبارت از هفت جمعیت از شهرهای فیروزکوه، نور، دیلمان، کلیبر، نمین، دماوند و پل زنگوله گیاه پای‏خر کشت شده در تهران بودند. صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی مانند سطح برگ، تعداد گل در بوته، قطر گل، طول ساقه گل‏دهنده، ارتفاع گل، وزن خشک گل، طول ریشه و میزان فتوسنتز اندازه‏گیری شد. برگ و گل گیاهان کشت شده برای بررسی فیتوشیمیایی مانند فنول و فلاونویید کل آماده گردید. نتایج مربوط به گیاهان کشت شده نشان داد که اختلاف معنی‏داری در سطح احتمال یک درصد بین جمعیت‏ها وجود داشته و جمعیت پل زنگوله از لحاظ برخی خصوصیات مورفولوژیکی مانند تعداد گل در بوته با میانگین 15، بیشترین قطر و ارتفاع گل به ترتیب با میانگین 12 و 16 میلی‏متر، وزن خشک گل با میانگین 2/5 گرم و همچنین بالاترین میزان فتوسنتز، به عنوان جمعیت برتر در بین گیاهان کشت شده مشخص گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین فنول و فلاونویید کل جمعیت‏های مورد بررسی اختلاف معنی‏داری در سطح احتمال یک درصد وجود داشته و جمعیت نور با میانگین 242 میلی‏گرم گالیک اسید بر گرم عصاره خشک بیشترین مقدار فنول کل را داشت و عصاره برگ جمعیت نور با IC50  برابر با 271، بیشترین فعالیت آنتی‏اکسیدانی را نشان داد.  

گیاه پای خر:خصوصیات مورفولوژیکی, بررسی فیتوشیمیایی, فعالیت آنتی اکسیدانی