فرج الله شهریاری - فردوسی
عباس تنهائیان - فردوسی مشهد
مهدی اخلاقی - فردوسی مشهد
نرگس نظیفی - فردوسی

در پژوهش حاضر اسانس گیاهان‌ زیره سبز (Cuminum cyminum)، آویشن شیرازی (Zataria multiflora) و دو عصاره‌ی اِتانولی گیاهان کندل (Dorema ammoniacum) و چویل (Ferulago angulata) در مقایسه با یک پپتید نوترکیب کایمری (لاکتوفرسین-لاکتوفرامپین) که از مهمترین اجزا ضد میکروبی شیر شتر می‌باشد جهت مهار عوامل بیماریزای قارچ خوراکی تکمه‌ای سفید، شامل باکتری Pseudomonas tolaasii و قارچ Trichoderma harzianum مورد ارزیابی قرار گرفتند. اسانس‌گیری با استفاده از کلونجر و عصاره‌ها با استفاده حلال متانول 80 درصد و با روش خیساندن بدست آمد. پپتید نوترکیب کایمری از سلول‌های کلیه جنین انسان (HEK 293) استحصال شد. خصوصیات ضد باکتریایی و قارچی ترکیبات مورد آزمایش به ترتیب با استفاده از روش دیسک و اختلاط با محیط کشت بررسی گردید. حداقل غلظت بازداندگی (MIC) و حداقل غلظت کُشندگی برای باکتری (MBC) و قارچ (MFC) محاسبه شد. تمام آزمایش‌ها با سه تکرار در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام پذیرفت. نتایج ارزیابی‌های ضد باکتریایی نشان داد که پپتید کایمری، در غلظت 20 میکروگرم بر میلی‌لیتر بیشترین‌ عملکرد را با میانگین قطر هاله بازدارنده 2/32 میلی‌متر در بین ترکیبات مورد بررسی داشت و بعد از آن اسانس زیره سبز و عصاره کندل به ترتیب با هفت و شش میلی‌متر دارای بیشترین اثر ضد باکتریایی بودند. نتیجه اثرات ضد قارچی ترکیبات مورد آزمایش در مدت زمان هفت روز نشان داد که اسانس‌های گیاهان زیره سبز و آویشن شیرازی بطور کامل از رشد قارچ T. harzianum جلوگیری کردند و بعد از آن عصاره گیاهان کندل و چویل با میانگین رشد کُلنی قارچ به میزان 26 و 66/60 میلی‌متر بیشترین اثر ضد قارچی را دارا بودند. کمترین اثر ضد قارچی در مورد پپتید نوترکیب کایمری بدست آمد. با توجه به نتایج این پژوهش، پپتید کایمری اثرات ضد باکتریایی بیشتری در مقایسه با اسانس‌ها و عصاره‌های گیاهی دارا بود و در مقابل اسانس‌ها و عصاره‌ها در مقایسه با پپتید مورد آزمایش از توان ضد قارچی بیشتری برخوردار بودند.

اسانس گیاهی, اثرضد میکروبی, پپتید کایمری, عصاره گیاهی, قارچ تکمه‌ای سفید