پایش امنیت سرمایه گذاری به تفکیک استان ها و حوزه های کاری (۵ . زمستان ۱۳۹۷)

گزارش حاضر، پنجمین سنجش فصلی شاخص امنیت سرمایه گذاری در ایران است. در این گزارش، با استفاده از آمارهای رسمی منتشر شده کنونی و در دسترس و نیز مشارکت فعالان اقتصادی از همه استان های کشور، وضعیت مولفه های امنیت سرمایه گذاری در زمستان سال ۱۳۹۷ استخراج و به تفکیک استانها، مولفه ها و حوزههای کسب وکار ارائه شده است. براساس تعریف این پژوهش، امنیت سرمایه گذاری در شرایطی به طور کامل برقرار می شود که متغیرهای اقتصاد کلان (نرخ تورم، نرخ ارز و...) باثبات یا قابل پیش بینی باشد، قوانین و مقررات و رویه ها و تصمیمات اجرایی باثبات، برای همه شفاف و قابل درک باشد و به طور سهل و موثری اجرا شوند و درصورت ضرورت تغییر، تغییراتشان در زمان معقولی پیش از اجرا به اطلاع ذی نفعان برسد، همچنین سلامت اداری برقرار باشد و اطلاعات موثر بر فعالیت های اقتصادی به طور شفاف و برابر در دسترس همه شهروندان باشد، جان و مال همه شهروندان از تعرض مصون باشد، حقوق مالکیت برای همه دقیق تعریف و تضمین شده باشد، نهادهای قضایی و انتظامی چنان مجهز و سالم و کارآمد باشند که هرگونه استفاده خودسرانه و بدون اجازه از دارایی های فیزیکی یا فکری دیگران، برای هیچکس مقرون به صرفه نباشد و شهروندان مال باخته بتوانند با مراجعه به نهادهای قضایی و انتظامی با کمترین هزینه و در کوتاه ترین زمان، مال از دسترفته خود را به همراه خسارت مربوط، دریافت کنند و در آخر اینکه فرهنگ وفای به عهد و صداقت در مراکز اقتصادی رایج باشد. شاخص کل امنیت سرمایه گذاری در ایران در زمستان ۱۳۹۷ کمیت ۱۸ / ۶ از ۱۰ (۱۰ بدترین حالت) ارزیابی شده است. مقدار عددی این شاخص در مطالعه پاییز گذشته ۱ ۴۳ / ۶ محاسبه شده بود که نشان میدهد کمیت امنیت سرمایه گذاری در زمستان ۱۳۹۷ نسبت به فصل قبل از آن مناسب تر ارزیابی شده است. به عبارت دقیقتر، وضعیت کلی امنیت سرمایه گذاری در زمستان ۱۳۹۷ نسبت به فصل قبل از آن از منظر فعالان کسب وکار مشارکت کننده در این مطالعه، بهتر ارزیابی شده است. براساس ارزیابی فعالان اقتصادی مشارکت کننده در این پیمایش، در زمستان ۱۳۹۷ سه مولفه زیر به عنوان نامناسب ترین مولفه های امنیت سرمایه گذاری ارزیابی شده اند: ۱- . عمل مسئولان ملی به وعده های داده شده، ۲ . اعمال نفوذ و تبانی در معاملات ادارات حکومتی، ۳ . عمل مسئولان استانی و محلی به وعده های اقتصادی داده شده. ازسوی دیگر مناسبترین مولفه های امنیت سرمایه گذاری (نسبت به سایر مولفه ها) طی زمستان ۱۳۹۷ عبارتند از: ۱ . رواج توزیع کالای قاچاق، ۲ . استفاده غیرمجاز از نام و علائم تجاری یا مالکیت معنوی. ۳ . میزان اختلال ایجاد شده در اثر تحریم های خارجی درحالی که براساس ارزیابی فعالان اقتصادی مشارکت کننده در پیمایش پاییز ۱۳۹۷ سه مولفه زیر به عنوان نامناسب ترین مولفه های امنیت سرمایه گذاری ارزیابی شده بودند: ۱ . عمل مسئولان ملی به وعده های داده شده، ۲ . احقاق حقوق قانونی در ادارات دولتی، ۳ . اعمال نفوذ و تبانی در معاملات ادارات حکومتی. همچنین مناسب ترین مولفه های امنیت سرمایه گذاری (نسبت به سایر مولفه ها) طی پاییز ۱۳۹۷ عبارت بودند از: ۱ . سرقت مالی (پول نقد، کالا، تجهیزات و ماشین آلات)، ۲ . استفاده غیرمجاز از نام و علائم تجاری یا مالکیت معنوی، ۳ . رواج توزیع کالای قاچاق. این گزارش با استفاده از دو مجموعه داده های پیمایشی و آماری و شاخص کلی (ترکیب دو مجموعه داده پیمایشی و آماری)، تهیه شده است. براساس یافته های داده های پیمایشی این پژوهش در زمستان ۱۳۹۷ ، فعالان اقتصادی مشارکت کننده در این پیمایش از کرمانشاه، زنجان، قزوین نامناسب ترین ارزیابی و از استان های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، یزد مناسب ترین ارزیابی را از وضعیت امنیت سرمایه گذاری در استان هایشان ارائه کرده اند. پس از تلفیق داده های آماری و یافته های پیمایشی در این پژوهش، استانهای کهگیلویه و بویراحمد، تهران و قزوین نامناسب ترین و استانهای خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و همدان مناسب ترین وضعیت را از نظر شاخص امنیت سرمایه گذاری نسبت به سایر استانها در زمستان ۱۳۹۷ کسب کرده اند. مقایسه شاخص امنیت سرمایه گذاری بین دو مطالعه پاییز ۱۳۹۷ تا زمستان ۱۳۹۷ نشان میدهد در مطالعه فصل پاییز ۱۳۹۷ به ترتیب سه استان مرکزی، سمنان و یزد جز مناسب ترین ها ارزیابی شده بودند و سه استان ایلام، خوزستان و البرز بهترتیب جز نامناسب ترین استانها ارزیابی شده بودند. این نتایج می تواند حاکی از فاصله میان ذهنیت فعالان اقتصادی (پیمایش) با داده های آماری اقتصاد ایران نیز باشد. انتظار می رود بخشی از این فاصله با افزایش تدریجی در حجم نمونه های قابل قبول پیمایش به حداقل قابل تعمیم (حدود ۱۱۴۷۰ مورد) کاهش یابد. براساس نتایج این مطالعه، در زمستان ۱۳۹۷ ، از بین ۹ حوزه فعالیت اقتصادی، فعالان اقتصادی در حوزه های ارتباطات، توزیع و ... (حمل ونقل، انبارداری، عمده فروشی و خرده فروشی)، بدترین ارزیابی و فعالان اقتصادی در حوزه های معدن بجز نفت و گاز بهترین ارزیابی را از وضعیت امنیت سرمایه گذاری ارائه کرده اند. درحالی که در پاییز ۱۳۹۷ (مطالعه فصل قبل)، از بین ۹ حوزه فعالیت اقتصادی، فعالان
اقتصادی در حوزه های صنعت (شامل کلیه صنعت و موارد مرتبط با ساختمان)، بدترین ارزیابی و فعالان اقتصادی در حوزه های هتل، رستوران، تهیه و توزیع غذا و حوزه های نفت خام و گاز طبیعی، تامین آب و برق و گاز مشترکا بهترین ارزیابی را از وضعیت امنیت سرمایه گذاری ارائه کرده اند. انتظار می رود با تداوم تهیه و انتشار گزارش های فصلی امنیت سرمایه گذاری، توجه و حساسیت عموم مسئولان کشور به این عامل کلیدی سرمایه گذاری و رشد اقتصادی اما مغفول مانده در سیاستگذاری اقتصاد ایران جلب شود و این مجموعه گزارش های فصلی، به ترویج گفتمان امنیت سرمایه گذاری، قانونگذاری بهتر، رعایت قانون، احترام بیشتر به حقوق مالکیت و نیز بهبود عینی و واقعی امنیت اقتصادی و فضای
سرمایه گذاری در ایران کمک کند. علاوه بر اینها، امید است با انجام مستمر این ارزیابی و انتشار نتایج آن، مسئولان اجرایی کشوری و استانی در قبال فعالان اقتصادی، متعهدتر و مسئولیت پذیرتر شده و قوای مقننه و قضائیه نیز در ایجاد بستر امن و رقابتی برای سرمایه گذاری و تولید در ایران بیشتر و موثرتر بکوشند.