محمدصادق خیاطیان یزدی - استادیار گروه سیاستگذاری علم و فناوری، پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
کیارش فرتاش - استادیار گروه روش شناسی علم و فناوری، پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
امیر قربانی - کارشناسی ارشد مدیریت تکنولوژی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

مقاله حاضر با هدف تحلیل تطور تاریخی توسعه فناوری سیستم‌های خورشیدی فتوولتائیک در ایران با تاکید بر نقش نهادهای فیزیکی و سخت در بازه زمانی سال 1370 تا 1398 صورت پذیرفته است. به این منظور ضمن بررسی مفهوم نهاد و مصادیق آن در پیشینه و تجارب دیگر کشورها، نقش نهادهای فیزیکی (سازمان‌ها) و سخت (قوانین، سیاست‌ها و مقررات) و اثربخشی این نهادها در توسعه فناوری سیستم‌های خورشیدی فتوولتائیک در ایران در سه دوره اصلی توسعه این فناوری بررسی و تحلیل شده است. پژوهش حاضر از حیث هدف کاربردی و از نظر روش تحقیق کیفی می‌باشد. ابزار گردآوری داده‌ها مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و داده‌های ثانویه بوده و روش تحلیل داده‌ها از طریق تحلیل محتوا و کدگذاری محوری می‌باشد. جامعه آماری برای مصاحبه خبرگان دارای تجربه و تخصص در زمینه انرژی‌ خورشیدی در ایران می‌باشد و با تکنیک گلوله برفی، 18 نفر از خبرگان این حوزه انتخاب و مورد مصاحبه قرار گرفته‌اند. قلمرو زمانی آن بین سال‌های 1370 تا سال 1398، و قلمرو مکانی آن کشور ایران می‌باشد. بر اساس یافته‌های این تحقیق، در دوره اول (1370 تا 1385) تمرکز نهادی بر آشنایی مسئولین با انرژی‌های تجدیدپذیر و ترویج این انرژی بوده است. در حالی که در دوره دوم (1385 تا 1394) تمرکز نهادی به سمت حمایت از توسعه فناوری سیستم‌های خورشیدی فتوولتائیک متمایل و متعاقباً و در دوره سوم (1394 تا 1398) جهت گیری نهادی به سمت ایجاد بازار انرژی‌های تجدیدپذیر و خورشیدی در ایران هدایت شده است.

سیستم‌های فتوولتائیک, فناوری خورشیدی, تحلیل تاریخی, تحلیل نهادی, ایران, اثربخشی نهادی