محمدرضا جعفری - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات منابع طبیعی و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی ایلام، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
ایرج جباری - دانشیار ژئومورفولوژی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی کرمانشاه، ایران
حاجی کریمی - استاد گروه کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایران

عوامل انسانی و طبیعی متعددی در تغییر الگوی زهکشی حوضه­های آبخیز دخالت دارند. این تغییرات اثرات مثبت و منفی مختلفی بر دینامیک محیط می­گذارند. در این پژوهش سعی گردیده است مهمترین عوامل مؤثر در تغییر الگوی جریان در دشت موسیان مشخص و اثرات آن در تغییر دینامیک منطقه بررسی شود. برای این منظور ابتدا بر اساس پردازش تصاویر ماهواره‌ای لندست 7 و 8 سنجنده­های +ETM وOLI  (سال­های 1376 و 1392 ) و نقشه­های توپوگرافی 1:50000 در محیط GIS تغییرات الگوی جریان و کاربری اراضی منطقه مشخص و محاسبه گردید. سپس از طریق عملیات میدانی، اثرات این تغییرات اندازه­گیری شد. نتایج نشان داد پروژه پخش سیلاب مهمترین عامل انسانی و  جنس سازندهای زمین­شناسی مهمترین عامل طبیعی تاثیر گذار در تغییر الگوی جریان بوده اند. این تغییر الگوی جریان در دینامیک و کاربری اراضی منطقه تاثیرات مثبتی گذاشته است که از جمله می­توان به کنترل و کاهش سیلاب، تغذیه متوسط سالانه 1/9 میلیون ­متر مکعب، روند کاهشی میانگین نفوذپذیری، افزایش سطح زیر کشت در حدود2410 هکتار و افزایش تولید علوفه 109 کیلوگرم بر هکتار اشاره کرد.

الگوی جریان, پخش سیلاب, دینامیک محیط, کاربری اراضی, دشت موسیان