پژوهش حاضر بر تاملات گوناگون ابنخلدون، اندیشمند و مورخ بزرگ جهان اسلام، درباره تاریخ، عمران و عصبیت و تشکیل دولت ها و زوال آنها می پردازد. ابن خلدون در تلاش برای تصحیح ضعف های تاریخ نگاری موجود در جهان اسلام بالاخص ضعف منابع و فقدان استدلال تاریخی، می کوشد تا تحلیلی تاریخی از چرخه تشکیل، اوج و افول دولت ها ارائه کند. سوال از چرایی فروپاشی کشورها و دولت ها، او را متوجه نقش عصبیت در تاسیس و قوام دولتها کرد. تضعیف عصبیت به صورت مستقیم از عوامل فروپاشی دولت ها حساب شده و این فروپاشی فقط در بعد سیاسی و شکست در نبرد قدرت خلاصه نمی شود، بلکه شکست یک قوم، از نظر ابن خلدون، خود را در احساس حقارت، از دست دادن امید و تقلید از قوم غالب در زمینه های گوناگون نشان می دهد. تجمل طلبی و غرق در ناز و نعمت بودن یکی از عوامل موثر در تباهی افراد یک اجتماع به حساب می آید. بادیه نشینی و شهرنشینی دو شکل رایج عمران انگاشته شده و وی در بسیاری از موارد از برتری اولی بر دومی به خصوص از نظر اخلاق سخن گفته است. اگرچه حرکت از بادیه نشینی به شهرنشینی تاحدودی
اجتناب ناپذیر است، اما به دلیل تضعیف روحیه شجاعت و جنگ اوری در میان شهرنشینان و کمرنگ شدن عصبیت آغازین در مرحله شهرنشینی، ابن خلدون به نابودی و فروپاشی یک کشور و دولت بعد از سه نسل (هر نسل حدودا ۴۰ سال) حکم می کند.