مهسا مهدیزاده - دانشجوی دکتری روانشناسی دانشگاه الزهرا (س)
زهره خسروی - استاد گروه روانشناسی دانشگاه الزهرا (س)
خسرو باقری نوعپرست - استاد گروه مبانی فلسفی و اجتماعی آموزش و پرورش دانشگاه تهران

هدف این پژوهش تبیین الگوی روابط خودی تاثیرگذار در قضاوت‌های اخلاقی و شناسایی مؤلفه‌های متاثر از جنسیت است. این مطالعه با استفاده از رویکرد کیفی بر پایه مدل نظریه زمینه‌ای ساخت‌گرایی به بررسی قضاوت‌های مبتنی بر روابط پرداخته است. جامعه آماری این پژوهش27 نفر از زنان و مردان جوان و میانسال ساکن شهر تهران بودند و نمونه‌گیری به صورت هدفمند انجام گرفت. با استفاده از مصاحبه نیمه‌ساختاریافته افراد در دوراهی‌های اخلاقی مبتنی بر روابط قرار داده‌شدند و اطلاعات گردآوری شد. نتایج پژوهش نشان داد افراد حاضر هستند به ترتیب برای خویشاوند، خود، دوست/همکار، هم‌وطن، هم­مذهب و هم­قوم خود اصل برابری را زیرپابگذارند، که این روابط خودی موثر بر قضاوت‌های اخلاقی در هر دو جنسیت به لحاظ گستردگی و ترتیب مشابه مشاهده شد. به طور کلی تاثیر روابط شخصی (خویشاوند، خود، دوست و همکار) با ویژگی­های تکاملی انسان ارتباط دارد و تاثیر روابط اجتماعی (هم‌وطن، هم‌مذهب و هم‌قوم) به اهداف مشترک درون‌گروهی و وفاداری به گروه مرتبط است. زنان و مردان نیز به طور کلی در موقعیت‌های مختلف به یک اندازه روابط را در تصمیمات خود لحاظ می‌کنند، هرچند ممکن است با توجه به میزان خشونت‌آمیز بودن موقعیت میزان مداخله آن‌ها متفاوت باشد، که این تفاوت مرتبط با ویژگی‌های تکاملی است، نه توانایی آن‌ها در درک و رعایت برابری.

قضاوت اخلاقی, روابط خودی, جنسیت, نظریه زمینه‌ای ساخت‌گرایی