حسین اسکندری - دانشیار روان شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی

این پژوهش با توجه به مرزهای نامشخص میان اختلالات روانی، همبودی مرضی و نیز داعیۀ فرافرهنگی بودن میان آن­ها،  به بررسی این مطلب می‌پردازد که آیا اختلال افسردگی در ایران اختلالی واحد است یا دارای الگوهای مختلفی است که از همبودی مرضی با دیگر اختلالات شکل ‌گرفته است. نشانه‌های پیش‌بینی اختلال افسردگی در جامعۀ دانشگاهی ایران کدام­اند؟ آیا جنسیت می‌تواند به گونه‌های متعدد بر بیماری تأثیر بگذارد؟ پژوهش حاضر با استفاده از روش تجربی، تابلوی بالینی افسردگی را در جمعیت دانشجویان ایرانی بررسی کرده است و به این مسئله نیز پرداخته شده است که الگوی جنسیتی در افسردگی تا چه اندازه با آمارهای جهانی همخوانی دارد جامعۀ تحقیق، دانشجویانِ مشغول به تحصیل و نمونه از جمعیت دانشجویان در دسترسِ دانشگاه های تهران به روش تصادفی انتخاب و به­وسیلۀ دو پرسشنامۀ  SCL-90-R و MMPI-2  ارزیابی و با تحلیل رگرسیونِ چندگانه تجزیه و تحلیل شده­اند. یافته‌ها نشان می‌دهند افسردگی در جمعیت دانشجویان ایرانی بر اساس پنج مؤلفۀ اساسی قابل تشخیص و ارزیابی است و عوامل SCL-90-R نقش پیش‌بینی­کنندۀ مناسبی در افسردگی دارند. سه نوع الگوی متفاوت افسردگی شناسایی شدند که نقش مسلطی در ترسیم افسردگی دارند. نرخ افسردگی در زنان دانشجو بیش از مردان و بیشتر متأثر از حساسیت به روابط بین فردی است. نمرۀ زنان در شکایت‌های جسمانی، اضطراب، افسردگی، پرخاشگری، ترس مرضی، حساسیت در روابط بین فردی و افکار متقابل بالاتر بود؛ در وسواس و روان‌پریشی تفاوتی دیده نشد. این یافته‌ها تأییدکنندۀ این نتیجه‌گیری است که افسردگی اختلالی است که دارای همبودی مرضی با سایر اختلالات است. افزون­ بر این، تحقیق حاضر نشان می‌دهد میان متأهلان و مجردان به­جزعامل اضطراب تفاوتی مشاهده نشد و از میان مؤلفه‌های مؤثر فرهنگ ایرانی بر اختلال افسردگی می‌توان از تفاوت‌های جنسی و جنسیتی، طبقۀ اجتماعی، و تأثیر تأهل بر نظام خانوادگی و اجتماعی نام برد.

افسردگی, اختلال افسردگی, تفاوت‌های جنسی و جنسیتی, وضعیت تأهل, فرهنگ