رضا جعفری ها - دانشجوی دکترای معماری دانشگاه تربیت مدرس
مجتبی انصاری - دانشیار دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس
محمد رضا بمانیان - استاد دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس

چکیدهزیبایی‌شناسی مقوله‌ای است که بیش‌تر در نظرات و دیدگاه‌های حکما و فلاسفه وجود دارد. در فلسفه‌ی اسلامی، زیبایی‌شناسی، معنای دقیق زیبایی‌شناسی غرب را نداشته ‌است. از نظر عرفا زیبایی سرّ است و بحث درباره‌ی آن به دلیل متصل شدن به خالق، معمول نمی‌باشد و این امر باعث شده تا جانب احتیاط رعایت شود و در مقایسه با غرب، کمتر به مقوله‌ی زیبایی‌شناسی پرداخته شود. از این‌رو نظرات اندیشمندان اسلامی در زمینه‌ی هنر و زیبایی را باید در لابه‌لای آثار آن‌ها جستجوکرد. در بینش اسلامی، موجودات همه زیبا هستند، چون وصل به خالق زیبایی‌ها می‌باشند. در این مقاله، زیبایی در قرآن مورد توجه بوده و نظر متفکّران اسلامی در باب زیبایی در چهار دوره مشّاء، اشراق، حکمت متعالیه و معاصر دسته‌بندی و مورد بررسی قرارگرفته است.‌ در ادامه به مشکلات منظر شهر امروزی اشاره شده است.پرسش‌های این پژوهش عبارتند از: 1- اصول و شاخص‌های زیبایی در بینش اسلامی کدامند؟ 2- آموزه‌های زیبایی‌شناسانه اسلامی چگونه در حوزه منظر شهری و معماری منظر قابل ارائه هستند؟. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی– تحلیلی می‌باشد و نتیجه به دست آمده بدین قرار است: فیلسوفان اسلامی منشاء همه‌ی زیبایی‌ها را زیبایی مطلق یعنی حق‌تعالی می‌دانند. از طرف دیگر می‌توان بیش‌تر فیلسوفان اسلامی را کل‌نگر دانست. البته دراین میان افرادی را می توان دارای دیدگاهی بینابین تلقی کرد. در نهایت آموزه‌ها و شاخص‌هایی از زیبایی‌شناسی اسلامی جهت استفاده در منظر شهری ارائه شده است. دنیا، گذرگاه است بنابراین تقویت عوامل تذکر‌دهنده معنوی در منظر حائز اهمیت می‌باشد. همچنین بر توجه به هر دو قطب عینی و ذهنی در زیبایی منظر تأکید شده است.کلمات کلیدی: زیبایی‌شناسی، اسلام، زیبایی‌شناسی اسلامی، فلسفه، منظر شهری

زیبایی‌شناسی, اسلام, زیبایی‌شناسی اسلامی, فلسفه, منظر شهری