نظریه دولت در اندیشه سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای

نظام جمهوری اسلامی مبتنی بر ولایت فقیه، نخستین بار در اندیشه شیعه، همراه با پیروزی انقلاب اسلامی و تأسیس جمهوری اسلامی ایران به رهبری امام خمینی در صحنه عمل ظاهر شده و سپس از سوی مقام معظم رهبری، آیت‏الله خامنه‏ای ادامه یافته است. با مراجعه به اندیشه سیاسی این دو رهبر انقلاب می‏توان به ارکان اساسی نظام و دولت اسلامی دست یافت. از طرف دیگر، برای روشن شدن دیدگاه هر متفکر و اندیشمندی درباره دولت، می‏توان اندیشه او را در سه بحث مفهوم (ارگانیکی/مکانیکی)، ساختار (دولت حداقلی/دولت حداکثری) و نظریه دولت (جامعه‏محور/دولت‏محور) بررسی کرد. بررسی‏ها بیانگر آن است که در اندیشه سیاسی آیت‏الله خامنه‏ای، مفهوم دولت با توجه به منشأ الهی ـ مردمی دانستن دولت و اعتقاد به مردم‏سالاری دینی و اصول مسلّم استقلال، آزادی و جمهوری، مفهومی شبکه‏ای است که بر مبنای هندسه الهی شکل یافته است. در بحث ساختار دولت، ایشان به دولت کوچک پویا و تعاملی بدون الزامات غیراسلامی و حتی الحادی نظریات غربی و شرقی معتقدند. به اعتقاد ایشان، ساختار دولت، ولایت فقیهی بر پایه ولی فقیه و سه قوه مقننه، مجریه و قضاییه است که به صورت مستقل و مجزا از یکدیگر فعالیت می‏کنند. ایشان کارویژه اصلی دولت را «نظارت، حمایت و هدایت» و اصل اساسی را عدم دخالت دولت در زندگی مردم می‏دانند؛ به جز زمانی که مصلحت اسلام یا مردم مسلمان اقتضا کند که در این صورت دولت می‏تواند در امور مردم دخالت کند. بر اساس همین کارویژه و وظیفه‏ای که برای دولت تعریف می‏کنند، ایشان در نظریه دولتشان به دولت کریمه عدل‏محور معتقدند که مبنای آن اسلامی است و جهت الهی دارد و اصول اساسی آن، برپایی قسط و عدالت، مردم‌سالارى، استقلال، مبارزه با فساد و بی‏عدالتی، دفاع از حقوق ملت در همه‌ زمینه‌ها، دفاع از حقوق مسلمانان عالم، و دفاع از هر مظلومى در هر نقطه‌ عالم است.

Keywords:

مفهوم دولت , ساختار دولت , نظریه دولت , اندیشه سیاسی , آیت‌الله خامنه‌ای