رسول زارع زاده ابرقویی - دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی- پژوهشگر دانشگاه جامع امام حسین(ع)

با توجه به اهمیت روزافزون انتخابات در جوامع مختلف، تبیین رفتار رأی‏دهی یکی از وجوه اساسی جامعه‏‏شناسی سیاسی است. در این راستا، مقاله حاضر درصدد تبیین رفتار رأی‏دهی مردم تهران در انتخابات‏های اخیر، به‏ویژه انتخابات دهم مجلس شورای اسلامی در دو بعد میزان مشارکت و جهت آن است. در بعد میزان مشارکت سؤال اصلی، چرایی مشارکت 52 درصدی مردم و در بعد جهت، سؤال، چرایی رأی‏آوری فهرست انتخاباتی اصلاح‏طلبان است. مقاله می‏کوشد با بهره‏گیری از رهیافت جامعه‏شناسانه، فراتحلیل داده‏های موجود و مشاهدات میدانیِ نگارنده به سؤالات فوق پاسخ گوید. در بعد میزان مشارکت، بر عامل افزایش احساس اثرگذاری اقشار طبقه متوسط رو به بالا و بالای تهران تأکید شده است. در بعد جهت مشارکت نیز اعتقاد بر این است که اصلاح‏طلبان توانستند در انتخابات تهران پیروز شوند، تنها به این دلیل که توانستند پایگاه و اقشار اجتماعی متمایل به خود را بسیج کنند و پای صندوق رأی آورند. رأیِ لیستی و هماهنگ این اقشار سبب رقم‌خوردن نتایج انتخابات تهران گردید. از دید نگارنده، این رفتار (فرایند بسیج و رأیِ لیستی) نه یک رفتار سلبی، اعتراضی و کنشی یک‏سویه، که کنشی ایجابی و دوسویه است و در صورت مهیا بودن شرایط و بسترها، دوباره تکرارپذیر خواهد بود. تکرار نتایج انتخابات در سال 1396 مؤید این نکته است.

رفتار رأی‏دهی, رهیافت جامعه‏شناسانه, فرایند بسیج‏سازی, طبقه متوسط جدید رو به بالا, اصلاح‏طلبان