عارف بیدار - دانشجوی دکتری علوم سیاسی ،واحدتبریز، دانشگاه آزاد اسلامی ، تبریز، ایران (نویسنده مسئول)
علیرضا اسمعیل زاد - عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی ، واحدتبریز،دانشگاه آزاد اسلامی ، تبریز، ایران
امین نواختی مقدم - عضو هیات علمی گروه حقوق و علوم سیاسی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل ، ایران

توسعه درایران معاصر همزمان با انقلاب مشروطه به یکی از مسایل مهم و اساسی جامعه ایران تبدیل شد. برخی از اندیشمندان، عدم توسعه یافتگی ایران را با متغیرهای داخلی و برخی نیز با متغیرهای بیرونی تجزیه وتحلیل می‌نمایند. گفتمان توسعه انسانی به عنوان‌یکی از گفتمان کلان در امر توسعه جامعه ایران بعد از انقلاب اسلامی مطرح و متکفل امر برنامه‌ریزی توسعه بوده و تلاش کرده ‌تا هم عقب ماندگی سنتی و تاریخی را در جامعه ایران و هم مشکلات ناشی از دوران جنگ تحمیلی و سازندگی و هم بحران‌های ناشی از آنها را جبران نمایند. گفتمان توسعه انسانی بر اهمیت آزادی ها در توسعه کشور تاکید می‌کند. وسایر نشانه‌ها مانند جامعه مدنی، قانون گرایی و ... حول آن سازمان یافته اند. دال مرکزی این گفتمان آزادی است و به این خاطر موجب ایجاد تضاد‌ها و بحران‌های ناشی از کسب قدرت در عرصه سیاسی کشور شد. گفتمان توسعه سیاسی خصلت متکثر بودن جامعه ایران را آشکارتر کرد و هویتهای گوناگون را به رسمیت شناخت چرا که جامعه ایران از حیث ساختاری دارای تمایلات کثرت گرایانه است. برخی شکاف‌های فعال اجتماعی‌-سیاسی مانند شکاف سنت گرایی و تجددگرایی، اسلام و سکولاریسم، مشروطه گرایی و مطلق گرایی چنین تمایل ساختاری برای شکل-گیری ضرورت پلورالیسم سیاسی را در جامعه ایران تشکیل می دهند.

توسعه, توسعه انسانی-سیاسی, آزادی, جامعه مدنی, تحلیل انتقادی گفتمان