علیرضا پناهی - دانشجوی دکترای علوم سیاسی (گرایش اندیشه سیاسی)، گروه علوم سیاسی، واحدچالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران
کمال پولادی - استادیار علوم سیاسی، واحدچالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران

چکیده انگاره‌ی دموکراسی مقوله‌ای بنیادی در سپهر اندیشه سیاسی است که همواره دغدغه‌ی متفکران و فیلسوفان سیاسی بوده است. از این حیث، در مقایسه و نسبت‌سنجی با انواع حکومت‌های دیگر، می‌توان مدعی شد که گفتمان دموکراسی و مدل‌های معتنابه آن، کم و بیش با استقبال چشم‌گیری مواجه بوده و به آرمانی جهانی تبدیل شده است. به نحوی که اکثر کشورها در جهان نظام سیاسی خود را دموکراتیک می‌دانند. از میان این اشکال مختلف دموکراسی، دو نمونه‌ی مهم، یعنی دموکراسی لیبرال و دموکراسی گفتگویی، از اهمیت بالایی برخوردار بوده‌ است. اما این دو با وجود شباهت‌ها، وجوه تفارقی نیز دارند که درک و دریافت و مداقه در آن می‌تواند ما را در جهت فهم بهتر و شکل متعالی‌تر این آرمان حیات بشری یاری رساند. بدینسان، سؤال اصلی این مقاله می‌تواند اینگونه طرح شود که مبانی نظری و توان تبیینی دو جریان نظریه‌های دموکراسی لیبرال و نظریه‌های دموکراسی گفتگویی را در فلسفه سیاسی معاصر چگونه می‌توان مقایسه کرد؟ مطابق یافته‌های تطبیقی این پژوهش در مباحثی همچون آزادی، شهروندی، برابری و عدالت دموکراسی لیبرال بر شکاف بنیادین بین دولت و جامعه مبتنی است و فقط از طریق فرایند دموکراتیک، این رابطه برقرار می‌شود و از درک ماهیت بین الاذهانی سیاست غافل است و عقلانیت ابزاری را به جای عقلانیت مفاهمه‌ای یا ارتباطی جایگزین کرده است به همین جهت نظریه دموکراسی گفتگویی (مشورتی) از حیث تبیین مطلوبیت دموکراسی تواناتر است

واژگان کلیدی: دموکراسی لیبرال, دموکراسی گفتگویی, برابری و آزادی, شهروندی, جامعه مدنی