پهنه‌بندی حسّاسیت زمین‌لغزش با استفاده از عملگرهای گامای فازی در آبخیز طالقان-رود استان قزوین

زمین­لغزش که شامل جداشدگی‌های خاک و موادّ سنگی به­سمت پایین دامنه است، یکی از انواع مخرّب فرسایش در دامنه­ها است که موجب خسارت‌های مالی و جانی فراوانی می­شود. ازآنجاکه پیش­بینی زمان وقوع زمین‌لغزش‌ها مشکل است؛ از این رو شناسایی مناطق حسّاس به زمین‌لغزش و پهنه‌بندی این مناطق براساس پتانسیل خطر ناشی از بروز این پدیده، اهمّیت فراوانی دارد. تهیة نقشه­های پهنه­بندی حسّاسیت به زمین­لغزش از ابزارهای اساسی مدیریت و کاهش خسارات احتمالی است. در پژوهش حاضر سعی شده است مخاطرة زمین­لغزش در آبخیز طالقان استان قزوین با استفاده از عملگرهای گامای فازی پهنه‌بندی شود. برای این منظور، ابتدا نقشة پراکنش زمین­لغزش­ها و نیز یازده لایة اطّلاعاتی شامل درجة شیب، جهت شیب، ارتفاع، کاربری اراضی، سنگ­شناسی، فاصله از جاده، فاصله از آبراهه، فاصله از گسل، شتاب زمین­لرزه، مقدار بارش، حداکثر بارش روزانه تهیه شد. درمجموع از پانزده زمین‌لغزش شناسایی­شده، 70% برای مدل‌سازی و 30% برای ارزیابی نتایج مدل­ها استفاده شد. پس از تعیین مقادیر نسبت فراوانی و عضویت فازی برای طبقات نقشة عوامل مختلف، نقشة حسّاسیت زمین‌لغزش با استفاده از مقادیر مختلف گامای فازی (0، 1/0، 2/0، 3/0، 4/0، 5/0، 6/0، 7/0، 8/0، 9/0 و 1) تهیه شد. نتایج ارزیابی نقشه­های پهنه­بندی خطر با استفاده از شاخص­های نسبت تراکم و مجموع مطلوبیت، نشان داد که عملگر فازی با مقدار گامای 7/0 از دقّت بالاتری نسبت به سایر مقادیر گاما در منطقة مورد مطالعه برخوردار است. نقشة پهنه­بندی خطر زمین­لغزش مدل برتر کاربرد مهمّی را در فرایند آمایش کاربری­های اراضی منطقة مورد بررسی و کاهش ریسک زمین­لغزش منطقه خواهد داشت.

Keywords:

مقادیر عضویت فازی , نسبت فراوانی , پهنه‌بندی خطر , نسبت تراکم , مجموع مطلوبیت