زهرا علیرضایی - گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
امیر گندمکار - گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
مرتضی خداقلی - بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
علیرضا عباسی - گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

جنگل‌های زاگرس از مهم­ترین و اساسی­ترین سرمایه­های محیط­زیستی کشور است که در تأمین منابع آب و خاک این منطقه نقش حیاتی ایفا می­کند. هدف اساسی پژوهش حاضر آشکارسازی دینامیک فضایی شاخص سبزینگی جنگلی لرستان در پاسخ به تغییرات بارش است. در این راستا شاخص سبزینگی جنگلی استان از تصاویر لندست 5 و 8 برای دورة آماری 2000 تا 2018 استخراج شد. مقادیر بارش استان نیز با استفاده از داده­های بارش نُه ایستگاه سینوپتیک منطقه و داده­های بارش شبکه­بندی­شدة پایگاه GPCC، برای دورة آماری یادشده با شبکه­بندی 5/0 درجة قوسی فراهم شد. آستانة شاخص سبزینگی با استفاده از موقعیّت دقیق 170 درخت بلوط سالم از رویشگاه­های مختلف استان لرستان طی مرداد و شهریور 1396 با استفاده از جی.پی.اِس. گارمین نمونه­برداری و از روی تصاویر سی متری لندست OLI و TM به­دست آمد. با استفاده از تحلیل همبستگی فضایی، ارتباط بین تغییرات مساحت سالانه و دوره­ای شاخص سبزینگی آستانة جنگل­های بلوط و بارش، بررسی شد و تابع حسّاسیت تغییرات فضایی شاخص سبزینگی جنگلی با برازش یک مدل خطّی به­دست آمد. نتایج نشان داد که آستانة EVI > 0.4 را می توان به­مثابة آستانة پوشش جنگلی استان درنظر گرفت. تحلیل همبستگی بیانگر آن بود که سری زمانی هجده سالة پوشش جنگلی، 72/0 با توزیع فضایی بارش در منطقه همبستگی داشته، در مقیاس ماهانه نیز، مقادیر تجمّعی بارش ماه­های اسفند تا اردیبهشت، بالاترین همبستگی را با شاخص سبزینگی جنگلی ماه شهریور داشتند. تحلیل فضایی اجرای مدل برآوردگر سبزینگی بیانگر آن بود که آستانة بارشی سبزینگی بلوط (EVI>0.4) برابر 320 میلی­متر بوده که در بالاتر از این آستانه به­ازای افزایش هر میلی­متر بارش سبزینگی بلوط­های مورد بررسی، 08/0 شاخص EVI افزوده می­شود.

آستانه سبزینگی جنگلی, بلوط ایرانی, تغییرپذیری بارش, ماهواره لندست