زهرا سید یزدی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ولیعصر رفسنجان، رفسنجان، ایران
حمید جعفری قریه علی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ولیعصر رفسنجان، رفسنجان، ایران
فاطمه استوار - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ولیعصر رفسنجان، رفسنجان، ایران

شاهنامة حکیم ابوالقاسم فردوسی منظومه‌ای جاودان از عصر سامانی و غزنوی است که ایرانیان تا حد زیادی حفظ زبان و ملّیت ایرانی را در بحران‌های ادوار مختلف مدیون این اثر بی‌بدیل هستند. شاهنامه از جنبه‌های گوناگون حائز اهمیت است؛ یکی از جنبه‌هایی که شاهنامه‌پژوهان کمتر بدان توجه داشته‌اند، مقایسۀ واژگان، ترکیبات و تعابیر آن با آثار دیگر است. فخرالدین اسعد گرگانی، ویس و رامین را در قرن پنجم از متنی پهلوی به نظم درآورده‌است و در موارد بسیاری مشابهت‌های زبانی با شاهنامه دارد. در این پژوهش کاربرد واژه‌ها و ترکیبات با معانی یکسان و همچنین میزان کاربرد واژگان پهلوی و کهن در دو اثر بررسی و مطابقت داده شده‌است. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد ویژگی‌های لغوی مشابه دو اثر نشان‌دهندة تأثیرپذیری ویس و رامین از شاهنامه در حوزۀ تکنیک‌های زبانی است. نکتۀ دیگر تناسب واژه‌های به‌کاررفته در شاهنامه و ویس و رامین با فرم و محتوای آثار است. این موضوع را می‌توان از کاربرد واژه‌هایی دریافت که از سویی با موسیقی کلام هماهنگ است و از سوی دیگر با رسوم آیینی و باورهای مدنظر گویندگان در پیوند است.

شاهنامه, ویس و رامین, ویژگی‌های زبانی, تشابه و تقلید