اثر مکمل سازی جیره با سلنیوم و کروم آلی بر کیفیت منی قوچ های نژاد مهربان هنگام نگهداری به‌صورت مایع در دمای 4 سانتی گراد

سابقه و هدف:. پژوهش‌های پیشین نشان داده‌اند که افزودن ویتامین‌ها و عناصر معدنی به جیره، قابلیت نگهداری منی حیوانات را هنگام ذخیره‌سازی سرد به صورت مایع و یا منجمد افزایش می‌دهد. بنابراین هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثر افزودن سلنیوم و کروم آلی به‌ جیره غذایی قوچ‌های نژاد مهربان بر کیفیت منی هنگام نگهداری در دمای 4‌ سانتی‌گراد بود. مواد و روش‌ها: در فصل تولیدمثلی، تعداد 16‌رأس قوچ نژاد مهربان با دامنه سنی 2 تا 4 سال و میانگین وزن زنده 44/10±75/69 کیلوگرم به ‌چهار گروه چهارتایی تقسیم و با یک جیره پایه که دارای 70درصد علوفه و 30درصد کنسانتره بود تغذیه شدند. طرح آزمایشی به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی بود. آزمایش به‌مدت 60روز به‌طول انجامید. عامل‌ها شامل: دو سطح سلنیوم (صفر و600میکروگرم سلنیوم به‌شکل سلنیوم-مخمر در روز به ازای هر راس قوچ)، دو سطح کروم (صفر و1000میکروگرم کروم به-شکل کروم-‌متیونین در روز به ازای هر راس قوچ) و4 سطح زمان (صفر، 24، 48و 72 ساعت پس از ذخیره‌سازی اسپرم) بودند. کروم به کمک پوکه‌های کپسول خوراکی و سلنیوم پس از حل کردن در آب مقطر، به کمک مایع‌خوران به قوچ‏ها خورانده شد. در سه هفته پایانی آزمایش، از قوچ‌ها سه بار اسپرم‌گیری شد. نمونه‌های منی پس از اسپرم‏گیری، با رقیق کننده بر پایه تریس-زرده تخم‌مرغ رقیق‌سازی و به درون یخچال با دمای4 سانتی‌گراد منتقل و به‌مدت 72 ساعت نگهداری شد. درصد زنده‌مانی، سلامت غشا، ریخت‎شناسی غیرطبیعی و برخی از فراسنجه‌های حرکتی اسپرم‏ها به وسیله سامانه تحلیل‏گر رایانه‏ای منی (کاسا) در زمان‌های صفر، 24، 48و 72 ساعت پس از ذخیره‌سازی، تعیین گردید. یافته‌ها: اثر کروم، زمان و اثر متقابل آن‌ها و همچنین اثر متقابل سلنیوم×کروم، اثر متقابل سلنیوم×کروم×زمان بر زنده‌مانی و سلامت غشاء اسپرم‌ها معنی‌دار بود (05/0>P). اثر سلنیوم و اثر متقابل سلنیوم×زمان بر زنده‌مانی معنی‌دار نبود (05/0< p) اما اثر کروم، سلنیوم و زمان و همچنین اثر متقابل آن‌ها بر سلامت غشاء اسپرم‌ها معنی‌دار بود (05/0>P). میزان زنده‌مانی با گذشت زمان به‌طور معنی‌داری کاهش ‌یافت (05/0>P) و اسپرم قوچ‌های دریافت کننده جیره حاوی1000 میکروگرم کروم پس از 48 و 72 ساعت ذخیره‌سازی در دمای4 سانتی‌گراد، میزان زنده‌مانی بیشتری نسبت به جیره بدون کروم داشت (05/0>P). همچنین میزان زنده‌مانی اسپرم قوچ‌های دریافت کننده جیره حاوی سلنیوم پس از 48 ساعت ذخیره‌سازی، نسبت به جیره بدون سلنیوم بیشتر بود (05/0>P). افزودن کروم به جیره حاوی سلنیوم باعث افزایش معنی‌دار میزان زنده‌مانی پس از 48 و 72 ساعت ذخیره‌سازی شد (05/0>P). میزان سلامت غشاء با گذشت زمان به‌طور معنی‌داری کاهش -یافت (05/0>P)و میزان سلامت غشاء اسپرم قوچ‌های دریافت کننده جیره حاوی کروم و سلنیوم پس از 24و 48 ساعت ذخیره‌سازی در دمای 4 سانتی‌گراد نسبت به سایر تیمارها بیشتر بود (05/0>P). اثر کروم، سلنیوم و همچنین اثر متقابل آن‌ها برای فراسنجه‌های تعیین شده توسط کاسا معنی‌دار نبود (05/0< p). اثر متقابل سلنیوم و کروم برای ریخت‌شناسی غیرطبیعی معنی‌دار بود (05/0>P) اما اثر کروم، سلنیوم و زمان و اثر متقابل آن‌ها برای این صفت معنی‌دار نبود (05/0< p). میزان جنبایی کل، سرعت در مسیر منحنی، سرعت در مسیر مستقیم، سرعت در مسیر میانگین در طول مدت ذخیره‌سازی اسپرم کاهش یافت (05/0>P)و افزودن کروم و سلنیوم به جیره تغییری در این فراسنجه‌ها هنگام ذخیره‌سازی ایجاد نکرد. میزان جنبایی پیشرونده، ریخت‌شناسی غیرطبیعی، معیار مستقیم‏الخط بودن حرکت تحت تاثیر زمان، سلنیوم و کروم قرار نگرفت (05/0< p). نتیجه‌گیری: به‌طور کلی افزودن سلنیوم و کروم آلی به جیره قوچ‌ها منجر به افزایش قابلیت زنده‌مانی و سلامت غشاء پلاسمایی اسپرم‏ها در طول مدت نگهداری به‌صورت سرد می‌شود. افزودن کروم و سلنیوم به جیره تغییری در فراسنجه‌های تعیین شده توسط کاسا هنگام ذخیره-سازی مایع منی ایجاد نکرد. بنابراین ممکن است استفاده از سلنیوم و کروم آلی در جیره قوچ‌ها قابلیت نگهداری اسپرم برای تلقیح مصنوعی را افزایش دهد.

Keywords:

اسپرم , سلنیوم , قوچ , کروم