روح الله سرورزاده - دانشگاه فردوسی مشهد
حمیدرضا خزاعی - دانشگاه فردوسی مشهد
احمد نظامی - دانشگاه فردوسی مشهد

به‌منظور تعیین اثر نیتروژن و تنش کم‌آبی بر خصوصیات ریشه و عملکرد دانه ذرت رقم (SC. 704)، آزمایشی طی سال زراعی 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. نیتروژن در دو سطح (100 و 200 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره) و آبیاری در شش سطح (آبیاری کامل، تنش متوسط کم‌آبی در مرحله 4 تا 6 برگی، تنش شدید کم‌آبی در مرحله 4 تا 6 برگی، تنش متوسط کم‌آبی در مرحله 4 تا 6 برگی و ادامه آبیاری با کم‌آبیاری، تنش شدید کم‌آبی در مرحله 4 تا 6 برگی و ادامه آبیاری با کم‌آبیاری، کم‌آبیاری بعد از مرحله 6 برگی) بر روی گیاهان اعمال شد. برای اعمال تنش متوسط 55، برای تنش شدید 45 و برای اعمال کم آبیاری 65 درصد رطوبت ظرفیت زراعی در نظر گرفته شد و آبیاری بعد از رسیدن رطوبت خاک در عمق توسعه ریشه به مقادیر ذکر شده انجام شد. نتایج نشان داد که آبیاری مجدد به همراه کود سرک نیتروژن منجر به تسریع بیشتر رشد گیاهانی شد که در شرایط تنش شدید کم‌آبی و کمبود نیتروژن قرار گرفته بودند. اندازه‌گیری‌ها در مرحله کاکل‌دهی ذرت نشان داد اثر نیتروژن و آبیاری بر شاخص کلروفیل، شاخص سطح برگ، تعداد ریشه‌های هوایی، عملکرد، کارایی زراعی مصرف نیتروژن و کارایی جذب نیتروژن در (P≤0.05) معنی‌دار شد، ضمن این‌که اثر نیتروژن بر تعداد و زوایای ریشه‌های طوقه‌ای، تعداد ریشه‌های جانبی در ریشه‌های طوقه‌ای در (P≤0.05) معنی‌دار بود. با وجودی‌که بیشترین عملکرد با مصرف 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و آبیاری کامل به مقدار 11640 کیلوگرم در هکتار و کمترین عملکرد با مصرف نیتروژن به مقدار 100 کیلوگرم در هکتار و تنش شدید کم آبی در مرحله 4 تا 6 برگی و کم آبیاری متعاقب آن به مقدار 6490 کیلوگرم در هکتار به‌دست آمد، کاهش عملکرد در تنش متوسط کم‌آبی در مرحله رویشی معادل 11 درصد بود که نشان‌دهنده مقاومت نسبی گیاه ذرت در این مرحله به تنش کم‌آبی و سازگاری در شاخساره و ریشه‌ها برای تعدیل اثر تنش کم‌آبی در شرایط این آزمایش است.

ریشه های طوق های, ریشه های استحکامی, کارایی زراعی مصرف نیتروژن