فرشید علیپور ابوخیلی - دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
قربان نورمحمدی - دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
حمید مدنی - دانشگاه آزاد اسلامی، اراک
حسین حیدری شریف آباد - دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
حمیدرضا مبصر - دانشگاه آزاد اسلامی، قائم شهر

این پژوهش با هدف بررسی اثر تقسیط نیتروژن و تراکم‌های مختلف بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه دو ژنوتیپ برنج انجام شد و بدین منظور آزمایشی به‎صورت کرت‌های یک‌بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی واقع در شهرستان قائم‌شهر طی سال‌های 93-1392 و 94-1393 اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل سه سطح تراکم بوته (16، 25 و 3/33 بوته در متر مربع) به‎عنوان عامل اصلی و پنج سطح تقسیط نیتروژن (S1: مصرف کامل (100%) در مرحله ابتدای کاشت یا پایه، S2: 50% در مرحله ابتدای کاشت یا پایه + 50% در مرحله ابتدای پنجه‌دهی، S3: 50% در مرحله ابتدای کاشت یا پایه + 50% در مرحله ظهور خوشه‌آغازین، S4: 33/33% در مرحله ابتدای کاشت یا پایه + 33/33% در مرحله ابتدای پنجه‌دهی + 33/33% در مرحله ظهور خوشه‌آغازین و S5: 33/33% در مرحله ابتدای کاشت یا پایه + 33/33% ظهور خوشه‌آغازین + 33/33% در مرحله خوشه­دهی کامل) به‎عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان دادند که ارقام هاشمی و کوهسار در سال دوم به‌ترتیب کاهش 21/9 درصدی و افزایش 74/23 درصدی عملکرد دانه را نسبت به سال اول داشتند. همچنین سال دوم نسبت به سال اول کاهش 62/11 درصدی و 36/30 درصدی عملکرد کاه را به‌ترتیب در ارقام هاشمی و کوهسار نشان داد. عملکرد دانه و شاخص برداشت با افزایش تراکم در رقم هاشمی به‌ترتیب افزایش و کاهش یافتند. عملکرد کاه در هر دو رقم با افزایش تراکم افزایش نشان دادند. کمترین عملکرد کاه و بیشترین شاخص برداشت در هر دو رقم، با تقسیط نیتروژن به نسبت مساوی در مراحل ابتدای کاشت، ظهور خوشه‌آغازین و خوشه‌دهی کامل حاصل آمد. اثر متقابل بین عامل‌ها در ارقام مورد مطالعه نشان داد که در هر دو سال زراعی تعداد خوشه در متر مربع با افزایش تراکم افزایش یافت.

رقم, زمان مصرف نیتروژن, سال, عملکرد دانه, فواصل کاشت