بررسی همبستگی و تجزیه علیت عملکرد ذرت دانه‌ای و صفات وابسته به آن در شرایط متفاوت دسترسی به آب و نیتروژن

به‌منظور بررسی همبستگی و روابط علت و معلولی بین برخی از صفات با عملکرد ذرت دانه‌ای سینگل‌کراس 704 در شرایط مختلف آبیاری و نیتروژن، آزمایشی به‌صورت کرت‌های یک بار خرد شده طی دو سال در دانشگاه رازی اجرا شد. فاکتور اصلی، آبیاری (تأمین 60، 80، 100 و 120 درصد نیاز آبی) و فاکتور فرعی، نیتروژن (تأمین 40، 70، 100 و 140 درصد نیاز گیاه) بود. نتایج همبستگی، رگرسیون گام به گام و تجزیه علیت تا حدی مؤید یکدیگر بودند و نشان دادند که روابط صفات با عملکرد دانه تحت‌تأثیر وضعیت دسترسی به آب و نیتروژن قرار می‌گیرد. در تمام شرایط محیطی، صفات وارد شده به مدل‌های رگرسیونی بیش از 95 درصد از تغییرات عملکرد دانه را توجیه کردند. بر اساس نتایج تجزیه علیت، در شرایط بیش آبیاری و آبیاری کامل، وزن صد دانه و تعداد دانه در ردیف، در تنش ملایم کم آبی، وزن صد دانه و ارتفاع بوته و در تنش شدید کم آبی، عمق دانه و فاصله گرده‌افشانی تا کاکلدهی به دلیل اثرات مستقیم و غیر مستقیم قابل توجه بر عملکرد، به‌عنوان شاخص‌های مناسبی جهت بهبود عملکرد دانه معرفی شدند. در تمام سطوح نیتروژن، انتخاب بر اساس وزن خشک کل و شاخص برداشت مفید خواهد بود. تعداد دانه در ردیف و وزن صد دانه نیز به دلیل اثرات غیر مستقیم بالا بر عملکرد دانه در برخی از سطوح نیتروژن باید مورد توجه قرار گیرند.

Keywords:

رگرسیون گام به گام , عملکرد دانه , کم آبی , متغیر مستقل