تحلیل نقشه موضوعی و هم‌نویسندگی مقالات مجله اعتیاد‌پژوهی: یک مطالعه علم‌سنجی

سابقه و هدف: از زوایای مختلفی می‌توان تولیدات علمی را بررسی کرد که ترسیم نقشه‌های علمی یکی از رایج‌ترین آن‌ها است چرا که با ترسیم نقشه علمی می‌توان دید روشن‌تر و جامع‌تری از تحلیل‌های لازم به دست آورد. هدف از این پژوهش ترسیم و تحلیل نقشه موضوعی و شبکه هم‌­نویسندگی مقالات مجله اعتیاد­پژوهی است. مواد و روش‌ها: این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد علم­‌سنجی با استفاده از تحلیل هم رخداد واژگان و تحلیل شبکه انجام شده است. جامعه پژوهش را تمامی مقالات مجله اعتیاد­پژوهی طی سال­‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۷ تشکیل می‌­دهد. به منظور تحلیل داده‌­ها از نرم‌­افزارهای Ravarmatrix، UCinet و Netdraw استفاده شده است. یافته‌ها: تحلیل داده‌‌ها نشان داد که در مجموع طی سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۷، ۴۶۳ مقاله در این مجله منتشر شده است. بررسی نقشه هم رخدادی واژگان مقالات مجله اعتیاد­پژوهی نشان داد که موضوعاتی همچون اعتیاد، معتاد، سوء مصرف، نگرش، وابستگی، ولع مصرف، زنان، افسردگی، آمادگی اعتیاد، سلامت روان، کیفیت زندگی، دانش‌­آموزان و خودکارآمدی از مهمترین موضوعات مقالات بوده است. همچنین ترسیم و تحلیل شبکه هم‌نویسندگی این مقالات، ۶ خوشه را نشان داد. بررسی شاخص‌های مرکزیت نشان داد که محمدخانی، محمدی فر و نجفی از مهمترین نویسندگان به لحاظ این شاخص هستند. نتیجه‌گیری: نقشه هم رخداد واژگان موضوع اعتیاد نشان داد که رویکرد موضوعی بیشتر مطالعات در حوزه­ی روانشناسی بوده است تا پزشکی. از این رو نیاز است که دامنه موضوعی مختلفی برای مجله تبیین شود و انواع دیگر اعتیاد نیز مورد توجه قرار گیرد.

Keywords:

Journal of Research on Addiction , Scientific map , Co-word , Co-authorship , Social network analysis , مجله اعتیاد‌پژوهی , نقشه علمی , هم رخداد واژگان , شبکه هم‌نویسندگی , تحلیل شبکه اجتماعی