الناز معتمدی - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی از پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، مدرس دانشگاه جامع علمی کاربردی – مرکز آموزش فرهنگ و هنر واحد یک تهران.

نخســتین خیــزش هــاي رســمی ادبیــات کــودك در ایــران را بایــد هــمزمــان بــا دورة مشــروطه دانســت. از ایــن دوران، شاعران و نویسندگان به صورت آگاهانه بـه ایـن نـوع از ادبیـات و درواقـع بایـد گفـت بـه خـود شخصـیت کـودك اهمیـت دادنـد. خردسـالان و نوباوگـان، گـروه مهمـی از کودکـان هسـتند. آنهـا در حـدود سـنی 3 تـا 7 سـال کـه سـن مهـم پایه ریزي بنیان روانـی و تربیتـی کـودك اسـت قـرار دارنـد. اغلـب ایـن کودکـان هنـوز بـیسـواد و یـا نوسـواد و نوخـوان هستند. همین امر نیاز به توجه ویـژه بـه سـاختار و محتـواي آثـار تولیدشـده بـراي آنهـا را دوچنـدان مـیکنـد. ادبیـات یکی از ابزارهاي مناسب تربیتی و تفریحی بـراي ایـن گـروه حسـاس بـه شـمار مـیرود. بـه خصـوص شـعر کـه بـه خـاطر بافت آهنگین خود، جذابیت هاي شنیداري مخصوص به خود را براي آنها دارد.در این مقاله سعی شده است کـه مهـمتـرین شاخصـه هـاي شـعر خردسـال بیـان شـود؛ شاخصـه هـایی کـه جـدا از اشعار کودکان که همواره مـوردنظر بـوده بایـد بـه دلیـل اهمیـت ایـن گـروه خـاص از کودکـان بـه طـور خـاص در اشـعار آنها رعایت شود. در ادامه نیز بـا یـافتن نخسـتین حلقـه شـعر خردسـال در اشـعار کودکانـه ایـرج میـرزا، بـه نقـد اشـعار او و بررسی شاخصه هاي ذکرشده در این اشعار پرداخته میشود.هـدف از ایـن مقالـه ایـن اسـت کـه بـه روش کتابخانـه اي مطالعـه اي صـورت دهـد کـه در گـام اول شاخصـه هـاي شعر خردسـال را بـه عنـوان شـاخه مهـم از ادبیـات کـودك شناسـایی کنـد و در گـام بعـد بـه نـوعی نقـد عملـی بـر روي اشعار ایرج میـرزا بپـردازد و بـه ایـن مهـم دسـت یابـد کـه ایـن گـروه از اشـعار ایـرج میـرزا، مناسـب خردسـالان اسـت و میتوان آنها را نخستین اشعار خردسال در ایران دانست.

ادبیات کودک، شعر خردسال، ایرج میرزا، دوران مشروطه.