سیمای زن در داستانهای منثور ایرانی قرن ششم و هفتم هجری

بررسی وضعیت حال هر پدیده اجتماعی، بدون شناخت پیشینه تـاریخی آن، ممکـن نیسـت. بـرای شـناخت گذشـته جامعه ایرانی و وضعیت فرهنگی و اجتماعی آن در گذشته و جایگاه زنان در آن، اسـتخراج جایگـاه زن ایرانـی در متـون کهن فارسی کمک شایانی در نمایاندن جایگاه و نقش زنان در آن دوره تاریخی می کند. بر این اساس پژوهش حاضـر بـه روش توصیفی- تحلیلی و با هدف »بررسی سیمای زن در داستانهای منثور ایرانی قرن ششم و هفتم هجـری« در پـنج اثر نفیس گلستان سعدی، مرزبان نامه، بختیارنامه، سندبادنامه و سمک عیار به اجمال مورد ارزیابی قرار گرفت.از بررسی آثار ذکر شده میتوان نتیجه گرفت که از میان ویژگی های مثبت زنان آن دوره، خصوصـیات خردمنـدی، زیبـا رویی، شجاعت، زیرکی، مطیع و فرمانبرداری، دانایی، سخنوری، معصوم و پاکدامنی، دوراندیشی، مهرمادری، دیـن داری، متعهد به شوهر و فرزند، دلسوزی و احتیاط در کارها از جمله مهمترین خصایص زن ایرانی نقـل شـده اسـت. و از میـان ویژگیهای منفی در برخی از داستانها بخصوص در سندبادنامه از ناقص العقـل بـودن، فریـبکـاری، بـی وفـایی و سسـت عهدی، دروغگویی، خیانت به شوهر و هرزه بودن نام برده شده است که بـه زعـم نگارنـده تـا حـد زیـادی ایـن القـاب از فرهنگ هندو و متاثر از آثار کهن هندوان به فرهنگ اصیل ایرانی که مقام و منزلت زن را بزرگ می دارد وارد شده است. در آثار منثور ایرانی دوره های یاد شده، زنانی اندیشمند و بـا اراده هم هستند کـه مردان، آنـان را بــه خــاطر اندیشـه و بیان نظرشان، اهـریمن نـمی دانند؛ برعکس به رأی و نظر آنان احترام می گذارند و گاه حتی عقـل آنـان را برتـر از خـود می دانند. زنـان، افزون بر این که می اندیشند و نظر مـیدهند، گـاه بـه خـاطر کـارهای نـادرست مردان، به آنان اعتراض میکنند. بخصوص کتاب سمک عیار نشان می دهد که در تفکر ایرانی زنان مقام و موقعیتی هم ارز مردان دارا بوده اند.

Keywords:

سیمای زن , داستانهای منثور , گلستان , بختیارنامه , مرزبان نامه.