عرفانه ریاحی زمین - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته ی هنر، گرایش پژوهش هنر، موسسه آموزش عالی ارم شیراز
مهدی ارجمند اینالو - استاد راهنما، رشته هنر، گرایش پژوهش هنر، موسسه آموزش عالی ارم شیراز

پرستش الهه ی مادر کهن ترین و شایسته ترین اتّفاق دوران اساطیری5 ایران باستان محسوب میشد. باروری و حیات بخشی برتری زن را دوچندان کرده و از او موجودی الهی و درخور تحسین ساخته بود. این پدیده، عصری مادر سالار را آفرید که به نظر میرسد مهمترین و قابل توجه ترین دورانی است که در آن مقام زن یا مادر محترم شمرده میشودبا. زاده شدن شاهنامه توسط فردوسی5 گرانقدر، این اعتقاد به نحوی جاودانه ماند و به عنوان باارزش ترین و کامل ترین اثر، راه خود را در بین آثار باقیمانده از آن دوران هموار ساخت. هرچند که باگذشت زمان و عبور از دوره های مختلف فرهنگی در ایران، نشانه های مادر سالاری تحلیل چشمگیری داشت، امّا این باورها به کلی از بین نرفته و در بعضی از جوامع همچنان باقیمانده است. مطالعه ی ویژگی های مادران شاهنامه و تطابق آنها با باورهای اسطوره ای، هدف اصلی و موردنظر است. در مقاله ی حاضر، پس از معرفی مادران برجسته در شاهنامه، ویژگیهای ذاتی و صوری آنها به همراه نمونه های شعری بیان گردید. فردوسی در اثر بیبدیل خود، مادران را رازدار، دلسوز، قابلاعتماد، خردمند، باهنر، باسیاست، فداکار، مهربان، قدرتمند، مستقل و ثابتقدم آفریده است. در اکثر داستانهایش والامقام بودن مادران و همچنین قرب و منزلت فراوانی که برای آنها قائل شده است، به خوبی مشهود است.

اسطوره، حماسه، شاهنامه، فردوسی، مادر