فهیمه سادات حسینی

اصل آزادی بیان یکی از مهمترین حقوق و ارزش­های اسلامی است بدین معنا که افراد حق دارند عقیده­ خود را ابراز کنند و برای اثبات و به­دست­آوردن همفکران دیگر درباره آن تبلیغ کنند، اما گاه میان استفاده از این حق با سایر آموزه­های مسلم اسلام مانند صیانت از اصل عفاف جنسی، تزاحم ایجاد می­شود. از جمله راهکارهای فقه برای حل تزاحمات در این­گونه موارد استفاده از عناصر واسطه­ای همچون عنصر مصلحت است. بنابراین، نوشتار حاضر با عنوان کارکرد عنصر مصلحت در حل میان­کنش اصل عفاف جنسی و اصل آزادی بیان با هدف ارائه راهکار فقهی برای حل این مسئله براساس عنصر مصلحت تنظیم شده است. نگارندگان با رجوع به منابع فقهی و با روش تحلیلی–توصیفی بعد از جمع­آوری اطلاعات به­صورت کتابخانه­ای به نتایج ذیل دست یافتند: در فقه و حقوق مباحث کلی در مورد آزادی بیان و مصادیق محدودیت­های آن بیان شده است، اما بدین موضوع به شکل کاربردی در جهت ارائه­ ضابطه­ فقهی پرداخته نشده است. درحالی­که می­توان برای حل تقابل دو اصل که بر هر یک مصالحی مترتب می­شود و هر دو نزد شارع معتبر هستند راهکار و ضابطه­ای را براساس عنصر مصلحت تعریف کرد. مفهوم مذکور در فقه اسلامی بر قواعدی چون حفظ نظام، ملازمت عقل با شرع، تقدیم اهم بر مهم و لاضرر استوار است که لازمه­ جریان هر یک، تقدیم لزوم اصل عفاف جنسی را نتیجه می­دهد.

مصلحت, اصل عفاف جنسی, اصل آزادی بیان, تزاحم