کتاب «المغازی عبدالرزاق بن همّام الصنعانی»؛ جستاری دربارۀ اَسناد منابع اولیه

در چند دهه اخیر، منابع جدیدی مطالعه و بررسی پیرامون سیره پیامبر (ص) را در چشم‌انداز نوینی قرار داده‌اند. یکی از این منابع بخش «کتاب المغازی» در مصنف عبدالرزاق است. مصنف عبدالرزاق از چندین نسخه گردآوری شده و شامل تعداد بسیاری روایت است که کتاب المغازی بخشی از مجلد پنجم آن است. کتاب المغازی بخشی تاریخی است که مهم‌ترین حوادث زمان حیات پیامبر (ص) و پس از وفات آن حضرت را تا زمان خلافت معاویه شرح می‌دهد. اهمیت کتاب مذکور به سبب دارا بودن روایات قدیمی‌تری است که در قیاس با دیگران، بیشتر به ابن شهاب زهری نسبت داده شده است. نگارنده در نوشتار پیش رو کوشیده است این احادیث و روایات را دقیق‌تر تاریخ‌گذاری کند. وی در راستای این هدف، نخست، کتاب مصنف عبدالرزاق را معرفی و از بخش پنجم آن یعنی کتاب المغازی و منابع آن، سخن به میان می‌آورد. سپس با اشاره به منابع خبری معمر و زهری، به اهمیت کتاب المغازی می‌پردازد. نویسنده با مقایسه یک روایت از کتاب المغازی عبدالرزاق با روایات مختلف، الجامع الصحیح بخاری و سیره ابن هشام، چنین نتیجه‌گیری می‌کند که احادیث صحیح دیگری نیز از معمر/ زهری در کتاب المغازی وجود دارد که آن را به یک منبع کهن و باارزش برای سیره پیامبر (ص) تبدیل کرده است.    

Keywords:

حضرت محمد (ص) , سیره حضرت محمد (ص) , سیره معصومان (ص) , سیره پیامبر (ص) , کتاب المغازی , معمر , ابن شهاب زهری , تاریخ‌گذاری , منابع خبری , کتاب مصنف , عبدالرزاق