فاطمه دهقان دیسفانی - دانشگاه بیرجند
محمدرضا کیانی - دانشگاه فردوسی مشهد
محمد اکبری بورنگ - دانشگاه بیرجند

مقدمه: نظریه در هر حوزه علمی از جمله علم اطلاعات و دانش‌شناسی، اهمیت و کاربردهای ویژه‌ای دارد. پژوهش حاضر درصدد یافتن میزان استفاده از نظریه در فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، طی سال‌های 89 -93، در یک بازه زمانی 5 ساله بوده است. روش‌شناسی: پژوهش حاضر با روش تحلیل محتوا صورت گرفت. جامعه پژوهش را تمام مقاله‌های فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، طی سال‌های 89 -93 تشکیل دادند که شامل 212 مقاله بود وهمه مقاله‌ها مورد بررسی قرار گرفت. «واژه» به عنوان واحد ثبت و «مقاله» به عنوان واحد تحلیل در نظر گرفته شد. ابزار گردآوری داده‌ها، سیاهه وارسی (کدنامه) بود. هر نظریه در هر مقاله تنها یک‌بار شمارش گردید. یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که از 212 مقاله فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، طی سال‌های 89 -93، 166مقاله آن پژوهشی و 46 مقاله آن مروری است و در99 مقاله‌پژوهشی و 39 مقاله مروری از نظریه استفاده شده است. طی سال‌های 89 -93، در65 درصد از مقاله‌های فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، نظریه به کار رفته است. منشأ نظریه‌های یافت شده به ترتیب فراوانی از 3 حوزه علوم انسانی و اجتماعی، علوم پایه و مهندسی و علم اطلاعات و دانش‌شناسی بود. تعداد مقاله هایی که در عنوان، چکیده و متن مقاله‌ها از نظریه استفاده کرده‌اند به ترتیب 24، 38 و138 مقاله است. این مقاله‌ها درمجموع 371 بار ازنظریه استفاده کرده اند. بدین ترتیب، هر یک از مقاله‌هایی که نظریه در آن‌هابه‌کاررفته است، به طورمتوسط 68/2 نظریه را به‌کاربرده‌اند. میزان متوسط استفاده از نظریه در کل مقاله‌های فصلنامه 7/1نظریه در هر مقاله است. بحث و نتیجه‌گیری: طی سال‌های مورد بررسی، میزان استفاده از نظریه در فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی در مجموع روند صعودی داشته است.

علم اطلاعات و دانش‌شناسی, نظریه, تحلیل محتوا, فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی, خاستگاه نظریه‌ها