احمد خسروی - دانشگاه فردوسی مشهد
احمد زارعی - دانشگاه بین المللی امام رضا (ع)
مهدی قیصری نیک - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

مقدمه:  برای تدوین برنامه های راهبردی در هر سازمان ابزارهای مختلفی وجود دارد. ماتریسSWOT یکی از این ابزارهاست که با تحلیل عوامل موثر بیرونی و داخلی هر سازمان به مدیران در تدوین این برنامه کمک می کند.  هدف این تحقیق شناسایی مهمترین نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای موجود درحوزه کتابخانه‌های وابسته سازمان کتابخانه‌ها موزه و مرکز اسناد آستان قدس رضوی براساس ماتریس SWOT و ارائه راهبردهای اجرایی به‌منظور بهبود برنامه‌ها می باشد. روش‌شناسی: تحقیق حاضر از نوع توصیفی‌پیمایشی است. برای جمع آوری اطلاعات از یک پرسش‌نامه خودساخته استفاده شد. روایی پرسش‌نامه با استفاده از نظرات کارشناسی اساتید مربوطه و پایایی آن با روش آلفای کرونباخ محاسبه و مقدار آن 98% برآورد گردید. جامعه آماری این پژوهش مدیران و کارکنان معاونت امور کتابخانه‌های وابسته به سازمان کتابخانه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی است. امتیاز وزنی مؤلفه‌‌ها با  روش وزن‌دهی رتبه‌ای محاسبه شد. در نهایت پس از تحلیل عوامل و بر اساس اهمیت و وزن هر عامل ، استراتژی های مناسب پژوهش تدوین و راهبردهای اجرایی اثربخش در جهت تقویت قوت‌ها و فرصت‌ها و کاهش ضعف‌ها و تهدیدها ارائه گردید.  یافته‌ها: یافته ها نشان داد که تعلق کتابخانه‌ها به آستان قدس رضوی، حضور نیروهای تحصیل کرده و متخصص و مدیران با تجربه مهمترین نقطه قوت کتابخانه‌ها و کمبود فضا و استاندارد نبودن ساختمان برخی از کتابخانه‌ها، نبود ساز و کار مناسب برای وجین منابع قدیمی و نبود نگرش کلی به ضرورت پژوهش مهمترین نقطه ضعف کتابخانه‌ها محسوب می شود. مهمترین فرصت‌های موجود اهتمام رهبر فرزانه انقلاب و تولیت محترم آستان قدس رضوی به توسعه کمی و کیفی کتابخانه‌ها، حضور کارکنان تحصیل کرده و وجود پتانسیل مناسب علمی و پژوهشی در این حوزه و شناساندن کتابخانه‌ها به مراکز آموزشی و فرهنگی با توجه به انتساب کتابخانه‌ها به امام رضا(ع) و تنوع خدمات در این کتابخانه‌ها می باشد. مهمترین تهدیدهای موجود گسترش مدرک‌گرایی و عدم علاقه به مطالعه بعد از فراغت از تحصیل و محیط و مشکلات اقتصادی جامعه می باشد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که سازمان کتابخانه ها با قرار داشتن در وضعت تهاجمی، دارای فرصت ها و نقاط قوت زیادی می باشد که می تواند با اتکال به آنها در مسیر اهداف سازمانی، بر موانع موجود غلبه نموده و نقاط ضعف خود را تقویت نماید.

موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی