یلدا امیری توسلی - دانشجوی دکتری مهندسی آب و فاضلاب، گروه محیط زیست، دانشگاه پردیس بین الملل واحد کیش، دانشگاه تهران
علیرضا پرداختی - دکتری مهندسی محیط زیست، استاد گروه محیط زیست، دانشگاه پردیس بین الملل واحد کیش، دانشگاه تهران

مصرف غذاهای دریایی به منزله مسیری مهم در مواجهه انسان با انواع آلاینده های شیمیایی، از جمله فلزات سنگینی نظیر جیوه، گزارش شده است. امروزه، ماهی یکی از مهمترین منابع برای فراهم کردن نیازهای غذایی و حمایت از سلامت انسان در سرتاسر جهان است. در پژوهش حاضر با اندازه گیری غلظت جیوه کل با تکنیک بخار سرد و دستگاه اسپکتروفتومتر جذب اتمی در نمونه های عضله کنسرو ماهی تن زردباله، خطر ناشی از مصرف کنسرو این ماهی برای انسان ارزیابی شده است. نتایج حاصل از تجزیه جیوه در نمونه ها در بندر عباس نشان می دهد که میانگین غلظت جیوه در عضله ماهی مذکور 0.126 میکروگرم بر گرم وزن تر بود. سالنامه آماری شیلات ایران اعلام داشته است که سرانه مصرف ماهی در ایران حدود 8500 گرم در سال است، در این صورت مصرف روزانه ماهی برای هر ایرانی حدود 29/23 گرم است. و بر مبنای FAO-2012 این میزان 20 گرم در روز اعلام شده است. با توجه به میزان مصرف سرانه ماهی در ایران، میزان جیوه ای که از طریق مصرف کنسرو تن ماهی زردباله جذب بدن انسان می شود، حدود 0.000036 میلی گرم در کیلوگرم در روز برای یک فرد بالغ با وزن 70 کیلوگرم و برای یک کودک 6 ساله با 15 کیلوگرم وزن بدن 0.000084 میلی گرم در کیلوگرم در روز است. همچنین میزان شاخص خطر (HQ) برای فرد بالغ با وزن 70 کیلوگرم حدود 0.225 و برای کودک با وزن بدن 15 کیلوگرم حدود 0.525 می باشد که کمتر از 1 است و بیانگر اینست که مصرف ماهی اثر مضری بر سالمت انسان ندارد. با توجه به فرمول تعیین حداکثر مجاز مصرف روزانه ماهی و با درنظر گرفتن میانگین وزن 70 کیلوگرم برای مصرف کننده، با میانگین غلظت جیوه 0.126 میکروگرم بر گرم وزن تر، مقدار مجاز مصرف تن ماهی زرد باله 88.88 کیلوگرم در روز و برای کودکان با وزن 15 کیلوگرم 19.04 کیلوگرم در روز به دست آمد.

جیوه، ارزیابی ریسک، فلزات سنگین، ماهی تن زردباله