سقوط آزاد تعداد ایرانیان تا سال 1430 و غفلت ادامه دار مسئولین! : یک مرور روایتی

زمینه و هدف: مطالعات و آمارهای مختلف نشان میدهد که کل کشور از اواخر دهه 60 شمسی به بعد، هر سال از نظر رشدجمعیت روند کاهشی داشته است و در حال حاضر میزان باروری کلّی در کشور ایران به زیر سطح جانشینی تنزّل نموده است.ادامه روند کنونی، مشکلاتی را در زمینههای مختلف از جمله اقتصادی، بهداشتی، فرهنگی و سیاسی برای کشور دربر خواهدداشت و در سال های آتی خطر پیری بهشدت جمعیت ایران را تهدید می کند. لذا، در مطالعه حاضر بر آن شدیم، تا با بررسیاجمالی چالش های جمعیتی موجود در کشور و غفلت احتمالی مسئولین در اجرای أحسن و هماهنگ سیاست های کلّی جمعیتبه ارائه گزینه ها و راه حل های سیاستی، الزامات و موانع استقرار این گزینه ها، بپردازیم و از این رهگذر گامی هرچند کوچک، امارو به جلو در راستای تعادل و توازن جمعیت کشور هم از نظر کمّی و هم از نظر کیفی، برداریم.مواد و روش ها: مطالعه حاضر یک مرور روایی بر اسناد بالادستی و مطالعات موجود در زمینه سیاست های جمعیتیکشور ایران، به منظور ارائه روایت نگارانه بهترین گزینه های سیاستی، جهت حل چالش جمعیتی پیشروی کشور، می باشد.براساس جستوجوی نویسندگان مطالعه حاضر، مهمترین و آخرین سند سیاست جمعیت کشور ایران، سیاست هایجمعیتی کلّی ابلاغی از سوی رهبر جمهوری اسلامی ایران است، که در در تاریخ 1393/02/30، با رویکرد افزایش آهنگرشد جمعیت و در 14 بند به رؤسای سه قوه ابلاغ شد. اما، مطالعه مستند در خصوص بررسی نحوه، کیفیت اجراء و میزانموفقیت در دستیابی به اهداف سیاست های ابلاغی از سوی رهبر انقلاب در دسترس نیست و به نظر می رسد، این سندبه صورت گفتگومحور و نه چندان عملی روی میز مسئولین باقی مانده است. با توجه به اینکه فرایندهای متعدد مرتبط باعلوم مختلف از جمله: اقتصاد، سیاست، زیست شناسی، جامعه شناسی، بهداشت و درمان، جغرافیا، محیط زیست و آموزشو پرورش با مقوله توازن جمعیت مرتبط هستند، لذا، تبیین و اجرای یک استراتژی جامع جمعیتی کاری دشوار و پیچیدهمی نماید. در این مقاله تلاش شده است تا با قالب مدل رهیافت "شش ت" (ترویج ازدواج، تسهیل ازدواج، تشکیل خانواده،تحکیم بنیان خانواده و تکلیف و تعالی یک خانواده ایده آل ایرانی-اسلامی) گزینه های سیاستی کارآمد در راستای حلّچالش های جمعیتی پیشرو مورد بحث و بررسی قرار گیرد. نتایج : به طور کلّی، رهیافت های افزایش جمعیت در کشور ایران را می توان در دو طبقه: 1- ساختاری (در سطح کلان:نظیر نهادها و سازمان ها) از جمله طرح های تشویقی دولت در زمینه فرزندآوری، پرداخت هزینه های دوران بارداری بهمادران، ممنوعیت سقط های غیر ضرور و غیر قانونی، افزایش پوشش بیمه ای زوج های نابارور و راهکارهایی از این قبیل،2- عاملیّت (در سطح خُرد: نظیر اشخاص و گروه ها)، از جمله ایجاد ذوق و تشویق دختران توسط مادرهای خود جهتفرزند آوری، کاهش تجمل گرایی و ترویج فرهنگ ساده زیستی، ایثار و گذشت همسران جهت جلوگیری از فروپاشیکانون خانواده، تقسیم بندی نمود. در هر بخش از مدل رهیافت "شش ت" (1- ترویج 2- ازدواج، 3- تسهیل، 4- تشکیل،5- تحکیم، 6- تکلیف و 7- تعالی خانواده)، سطح عاملیّت و سطح ساختاری، هر دو نقش اساسی ایفاء خواهند نمود. درنیل به اهداف مدل رهیافت "شش ت" سازمان ها، نهادها و ارگانهای متعدد و زیادی نقش دارند.نتیجه گیری: راهکارهای هر گام از مدل رهیافت "شش ت" ، از سه منظر قابل تقسیم بندی است. در نگاه اول،راهکارهای پیشنهاد شده در دو سطح عاملیت (خُردگرایانه، فردی و خانوادگی) و سطح ساختاری (کلان نگرانه وحکومتی)، قابل تبیین است. در نگاه دوم، راهکارهای هر بخش به دو نوع راه حل ها و سیاستهای تشویقی نظیر: تخصیصبسته حمایت اقتصادی به خانواده های با تعداد فرزندان بالا و افزایش مرخصی زایمان بانوان شاغل و سیاست های قهرینظیر: جرم انگاری تبلیغات ضد جمعیتی و سقط غیرقانونی قابل تقسیم بندی است. و در نگاه سوم، راه حل های جمعیتیکشور در سطوح فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی جای می گیرد. آنچه در تمام این تقسیم بندی ها به صورت مشترک به چشممی خورد نقش سبک زندگی سالم در دراستای تحقق سلامت همه جانبه است. به نظر می رسد، اصلاح سبک زندگی مردمو ترویج سبک زندگی اسلامی ایرانی، شاه بیت قصیده راه کارهای حل چالش جمعیتی پیشروی کشورمان باشد. همچنین،به نظر می رسد که حلقه مفقوده اجرای سیاست های جمعیتی ابلاغی مقام معظم رهبری در کشور، همگرایی ضعیف درونبخشی است. همگرایی درون بخشی ضعیف، اغناء و اقناع برون بخشی را نیز با دشواری رو به رو می سازد.نتایج : به طور کلّی، رهیافت های افزایش جمعیت در کشور ایران را می توان در دو طبقه: 1- ساختاری (در سطح کلان:نظیر نهادها و سازمان ها) از جمله طرح های تشویقی دولت در زمینه فرزندآوری، پرداخت هزینه های دوران بارداری بهمادران، ممنوعیت سقط های غیر ضرور و غیر قانونی، افزایش پوشش بیمه ای زوج های نابارور و راهکارهایی از این قبیل،-2 عاملیّت (در سطح خُرد: نظیر اشخاص و گروه ها)، از جمله ایجاد ذوق و تشویق دختران توسط مادرهای خود جهتفرزند آوری، کاهش تجمل گرایی و ترویج فرهنگ ساده زیستی، ایثار و گذشت همسران جهت جلوگیری از فروپاشیکانون خانواده، تقسیمبندی نمود. در هر بخش از مدل رهیافت "شش ت" (1- ترویج 2- ازدواج، 3- تسهیل، 4- تشکیل،-5 تحکیم، 6-تکلیف و 7-تعالی خانواده)، سطح عاملیّت و سطح ساختاری، هر دو نقش اساسی ایفاء خواهند نمود. درنیل به اهداف مدل رهیافت "شش ت" سازمان ها، نهادها و ارگان های متعدد و زیادی نقش دارند.نتیجه گیری: راهکارهای هر گام از مدل رهیافت "شش ت"، از سه منظر قابل تقسیم بندی است. در نگاه اول،راهکارهای پیشنهاد شده در دو سطح عاملیت (خُردگرایانه، فردی و خانوادگی) و سطح ساختاری (کلان نگرانه وحکومتی)، قابل تبیین است. در نگاه دوم، راهکارهای هر بخش به دو نوع راه حل ها و سیاست های تشویقی نظیر: تخصیصبسته حمایت اقتصادی به خانواده های با تعداد فرزندان بالا و افزایش مرخصی زایمان بانوان شاغل و سیاست های قهرینظیر: جرم انگاری تبلیغات ضد جمعیتی و سقط غیرقانونی قابل تقسیم بندی است. و در نگاه سوم، راه حل های جمعیتیکشور در سطوح فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی جای می گیرد.آنچه در تمام این تقسیم بندی ها به صورت مشترک به چشممی خورد نقش سبک زندگی سالم در دراستای تحقق سلامت همه جانبه است. به نظر می رسد، اصلاح سبک زندگی مردمو ترویج سبک زندگی اسلامی ایرانی، شاه بیت قصیده راه کارهای حل چالش جمعیتی پیشروی کشورمان باشد. همچنین،به نظر می رسد که حلقه مفقوده اجرای سیاست های جمعیتی ابلاغی مقام معظم رهبری در کشور، همگرایی ضعیف درونبخشی است. همگرایی درون بخشی ضعیف، اغناء و اقناع برون بخشی را نیز با دشواری رو به رو می سازد.

Keywords:

چالش جمعیتی , ایران , سبک زندگی سالم , سلامت همهجانبه , راهکار