علیرضا کاظمی ها - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین
رضا سمیع زاده - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین

هرگاه اسطوره ای از دل ملّتی بر می آید، طبعاً ماجرایی را به ذهن افراد متبادر می کند و با انتشار در جامعه ی خود کم کم با دیگر اقوام نیز ارتباط پیدا می کند مخصوصاً اگر اقوامی که اسطوره در دل آن ها شکل گرفته با ملل دیگر روابط سیاسی _اقتصادی و حتّی اجتماعی داشته باشند. پیداست که این اساطیر در بین مردم آن دو کشور ردّ و بدل خواهد شد و وقتی ادیبان و حماسه سرایان کشورها به آفرینش ادبی می پردازند و حماسه ای را خلق می کنند آن را در بسیاری از اوقات از زبان مردم ملّت خود نقل می کنند و طبعاً مناسبات بین کشور ها نیز می تواند در نقلی که حماسه سرا از زبان مردم کشور خود می شنود ، تأثیر گذار باشد. مثلاً می توان به طور تطبیقی به مطالعه درباره ی الهه ها و ربّ النوع های ملل ایران ، یونان و هند پرداخت که در نگاه اوّل، این تأثیر پذیری ملل از یکدیگر کاملاً هویدا خواهد شد. حال اگر ملّتی در دوره ای زمانی، به آفرینش حماسه ها بپردازد در حالی که ملل همسایه، پیش از آن، حماسه ی خود را داشته اند، بعید به نظر خواهد رسید که ملّت آفریننده در اعصار بعدی ، از حماسه های آن ها اقتباس نکند و تأثیر نپذیرد. یعنی مثلاً اگر یونان پیش از ایران حماسه هایی را به رشته ی تحریر درآورده ، قطعاً این حماسه ها و اسطوره ها در آفرینش های ادبی ایران نیز تأثیر گذار خواهد بود زیرا یونان از همه نظر با ایران دارای مناسبات و روابط بوده است و حتّی مورّخان و باستان_ شناسان نیز پیشینه ی کهن تاریخی مشترکی را برای این دو کشور ذکر می کنند. لذا در این جستار بر آن بودیم تا به برّرسی تطبیقی دوازده خان حماسی _ اساطیری هراکس و ماجراهای ادیسیوس یونانی و هفت خان رستم و اسفندیاربپردازیم و در پایان نیز توانستیم ثابت نماییم که فردوسی در آفرینش هفت خان رستم و اسفندیار از ماجراهای هراکلس و ادسیوس تأثیر پذیرفته است.

اساطیر یونان، هراکلس، ادیسه، شاهنامه، هفت خان، رستم و اسفندیار