بزم جم عجم (نگرشی به سیمای "جمشید" در شعر و اندیشه اقبال لاهوری)

اقبال لاهوری، شاعر، متفکر، فیلسوف و سیاستمداری بزرگ است که اندیشه های بلندش دریچه ی نوینی از کمال انسانی را هم برای معاصرات و هم برای آیندگان به ارمغان آورده است. در واقع اعتقادات و نظریاتش فراتر از زمان خویش بوده، برای بیان افکار و احساسات خود از مبانی دین اسلام، تاریخ، فرهنگ و تمدن کهن ایرانی نیز یاری گرفته است. وی در عرصه ی ادبیات به مدد اصول و قواعد زبانی؛ از جمله برجسته سازی، که فرایند گذشتن از نرم و قوانین زبان معیار است و در زمینه ی کاربرد اساطیر باستانی در سخنش به نوعی هنجارگریزی، موسوم به " آرکائیسم" دست می زند. شاعر بر این اساس با بهره گیری از واژگان و ساختارهای کهن، آشنایی زدایی می کند. اقبال از آن دسته سخنورانیست که شعرش ترکیبی از عناصر نو و کهنه ی زبان است و این همان راز شهرت و جاودانگی او در جهان ادب است. در این پژوهش به کاربرد نوعی از هنجارگریزی به صورت کاربرد شخصیت های حماسی ایران در آثار وی پرداخته می شود که از آن میان جایگاه " جمشید" در آثار اقبال، قابل تأمل و تأثیرگذار می باشد و نشانگر علاقه ی وی به احیای مفاخر و اساطیر ایرانی به ویژه شخصیت های شاهنامه فرذوسی و استفاده از آنها در آثارش می باشد.

Keywords:

برجسته سازی , شاهنامه , اقبال , (جم) جمشید