صالحه غضنفری مقدم - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی و مدرس مرکز بین المللی آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان دانشگاه فردوسی مشهد

از دیرباز، شاهنامه فردوسی به عنوان کتاب هدایت ساز ایرانیان شناخته می شده است و زبان، به عنوان برجسته ترین مؤلفه هویت ملی، در شاهنامه بیش از سایر مؤلفه ها (دین، تاریخ و اسطوره) مورد توجه فردوسی بوده است. از آنجا که زبان، محور فرهنگ است، مطالعه شاهنامه به عنوان یکی از ستبرترین ستون های زبان و ادبیات فارسی، که در بردارنده عناصر هویتی فرهنگی در سطح ملی و فراتر از آن است، می تواند در به دست آوردن شناخت و معرفتی درست از نقاط مشترک فرهنگ ها و نزدیکی بیشتر جوامع انسانی و ایجاد صلح و آشتی پایدار بر بستر ادبیات و فرهنگ مؤثر باشد. براساس اندیشه فراملی گرای فردوسی، از اقوام و ملل مختلفی در شاهنامه یاد شده و به فراخور موضوع، تصویری خاص یا عام از ایشان نمایانده شده است. سیمای تازیان، از جمله موضوعات بحث برانگیزی است که بارها بدان اشاره شده و در این مجال، بر مبنای مطالعات کتابخانه ای، توصیف و تحلیل خواهد شد. آنچه که از خلال این جست و جو بدست می آید، آن است که ویژگی هایی که فردوسی برای تازیان بر می شمارد، همان ویژگی هایی است که برای ایرانیان و قهرمانان آن نیز یاد کرده است و این گواهی بر این مدعاست که شاعرتوس، فراتر و برتر از قوم گرایی، به انسان آرمانی و آرمان شهری می اندیشد که همان دعوت و وعده راستین اسلام بوده است؛ بنابراین نسبت نژادپرستی و عرب ستیزی، نسبتی ناروا و نابجاست و ساحت سخن پاکیزه فردوسی از این اتهام، مبراست.

شاهنامه فردوسی، ملی گرایی، فراملی گرایی، تازیان