تطبیق جایگاه عرفان اسلامی و اندیشه ذن بودیسم در نقاشی های سهراب سپهری

نقّاشی و شعر به عنوان دو هنری که ارتباط نزدیکی با اندیشه­ ها و علایق  فرد دارند، انعکاسی از باورهای مذهبی رایج و نمادهای مربوط به آن هستند. نقاشی و شعر هر دو از یک سرچشمه و یک منبع سیراب گشته­اند و بر تفکّرات و اندیشه ­های صاحب اثر منطبق ­اند. سهراب سپهری شاعر و نقاش دوره معاصر دارای سبک خاصی است که آثار او را از دیگران متمایز می­سازد. مسئله­ای که می­توان مطرح کرد چگونگی انعکاس باورهای فرهنگی و اندیشه­ های عرفانی موجود در نقاشی­های سهراب سپهری است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی و تحلیل محتوا به دنبال واکاوی سبک موجود در نقاشی­ های سهراب سپهری است. یافته­ های پژوهش حاکی از این است که سپهری در نقاشی ­های خود از اندیشه­های عرفانی از جمله عرفان اسلامی و ذن بودیسم بهره جسته و آثار وی تحت تأثیر سلوک ذن می­باشد. اغلب هنرمندانِ عارف مسلک از جمله سپهری به طبیعت که یکی از جلوه­های آشکار خلقت هستی است، توجه بسیاری داشته ­اند. سپهری خداوند را کنار کاج بلند و لای شب بوها می­بیند و احساس می­کند. همچنین آثار سپهری دارای بن مایه­های هنری و معنایی جهانی­بینی عرفان از جمله عرفان اسلامی است. به­طور کلی می­توان چنین گفت که در ترکیب­بندی و نحوه ترسیم نقاشی­های سپهری اندیشه­های عرفانی و سلوک ذن بودیسم به شدت تأثیرگذار بوده­اند. همچنین وجود نمادهای سمبلیک عرفانی و ذن بودیسمی از جمله کوه، درخت و... در نقاشی ­های سپهری نشان­دهنده طبیعت­گرایی سپهری می­باشد که خود یکی از اندیشه ­های عرفانی و اصول ذن بودیسم می­باشد. اهداف تحقیق 1. بررسی تأثیر اندیشه ذن و عرفان اسلامی  بر ترکیب نقاشی ­های سهراب سپهری. 2. بررسی جنبه­ های نمادین عناصر طبیعت در نقاشی­ ها­ی سهراب سپهری با توجه به اندیشه ذن بودیسم و عرفان اسلامی. سؤالات تحقیق 1. اندیشه ذن بودیسم  و عرفان اسلامی  چه تأثیری بر ترکیب­بندی نقاشی ­های سهراب سپهری داشته است؟ 2. با توجه به اندیشه ذن، جنبه‌های نمادین عناصر طبیعت در نقاشی­ های سهراب سپهری چیست؟

Keywords:

عرفان اسلامی , ذن بودیسم , نقاشی , سهراب سپهری