مریم موسی زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه ازاد اسلامی، تهران، ایران.
ژاله صابرنژاد - دکتری معماری، استادیار دانشکده معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، تهران، ایران.

حس مکان به معنای ادراک ذهنی مردم از محیط و احساسات کم و بیش آگاهانه آنها از محیط خود است که شخص را در ارتباطی درونی با محیط قرار میدهد، این حس عاملی است که موجب تبدیل یک فضا به مکانی با خصوصیات حسی و رفتاری گردد. حس مکان علاوه بر این که موجب احساس راحتی از یک محیط میشود، از مفاهیم فرهنگی مورد نظر مردم، روابط اجتماعی و فرهنگی جامعه در یک مکان مشخص حمایت کرده و باعث یادآوری تجارب گذشته و دستیابی به هویت برای افراد میشود. امروزه با گسترش فضاهای شهری نامطلوب طراحی محلات مسکونی و فضاهای عمومی بدون توجه به نیازهای ساکنان انها صورت می گیرد. شناخت و ادراک فرد از یک مکان از شروط اولیه برای ایجاد حس مکان میباشند. از آنجا که فضا عاملی مؤثر در متمایز ساختن محیط از معماری است، به لحاظ کالبدی، محیطی با کاراکتر مشخص میتواند در آفرینش حس مکان موفق تر باشد. این مقاله در ابتدا به تعریف مکان، معنای حس مکان و مفهوم آن از دیدگاه های مختلف پرداخته و در نهایت با توجه به اهمیت این حس در ارتقاء کیفیت فضای طراحی شده این پژوهش به بررسی مفهوم ادراک و شناخت و تأثیرعوامل ادراکی بر حس مکان را بررسی می کند. بر اساس مطالعات کتابخانه ای انجام شده در زمینه علوم رفتاری، روانشناسی انجام شده و نتایج پژوهش نشان میدهد که ویژگیهای ادراکی-شناختی محیط نقش مهم و موثر در شکل گیری حس مکان دارا میباشد.

حس مکان، ادراک، شناخت، مکان، محیط.