اصغر زرنگار - مدرس گروه معارف اسلامی، دانشگاه علوم پزشکی یزد
قاسم امینی - مدرس گروه معارف اسلامی، دانشگاه علمی و کاربردی شماره ۱ بندرعباس،

سيدجمال الدين اسدآبادی يکی از مهم ترين انديشمندان جهان اسلام به شمار می آيد که پس از نائل شدن به درجه علمی اجتهاد درپی يافتن علل عقب ماندگی کشورهای مسلمان درسده اخير به بسياری از کشورهای اروپايی و کشورهای اسلامی مسافرت و دريافت که مشکل مسلمانان وجود استعمار، تفرقه و استبداد و دوری از قوانين اسلام اصيل است. وی تلاش نمود تا با انديشه اتحاد جهان اسلام و بازگشت به اسلام اصيل مترقی زمينه پيشرفت مسلمانان را فراهم نموده و آنها را از خواب غفلت بيدار نمايد و به احيای عظمت اسلام و مسلمانان همچون قرون اوليه اسلامی بپردازد. اقدامات فکری و فرهنگی او در انتشار روزنامه و مقالات و شرکت در محافل علمی و فرهنگی و ملاقات و نشست های مختلف با نخبگان جهان اسلام، سهم مهمی در بيداری اسلامی در جهان اسلام و انديشه مشروطه خواهی در ايران ايفا کرد. سيدجمال حل مشکل عقب ماندگی مسلمانان و بخصوص مردم ايران را در برپايی حکومت مشروطه و قانون خواهی می دانست و برای تحولات سياسی و اجتماعی ايران به عنوان امالقرای جهان اسلام اهميت زيادی قائل بود و در سفرهای مهم و تاريخی خود به ايران تلاش نمود تا به ايجاد اصلاحاتی در راستای مبارزه با استعمار پرداخته و با سخنرانی های خود مردم را نسبت به خطرات پيش روی مسلمان اگاه سازد. در اين راه سيد شاگردانی را تربيت نمود. هرچند در زمان حياتش انجام اين اصلاحات ميسر نگرديد اما تأثيرات مهمی بر نخبگان فکری و فرهنگی وهواداران ايرانی خود در راستای مبارزه با استبداد و مشروطه خواهی و بيداری اسلامی در ايران گذاشت. به يقين نهضت مردم ايران عليه امتياز تنباکو و حرکت عدالتخانه خواهی و وقوع انقلاب مشروطيت و بيداری اسلامی در ايران را می توان مرهون مجاهدت ها و انديشه های فکری وتلاش های عملی سيد جمال و شاگردان و همفکرانش دانست.

سيدجمال الدين اسد آبادي، بيداري اسلامي ،ايران، مشروطيت