فرشید ترکاشوند - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)
قهرمان فرشته پور - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی- دانشگاه بین المللی امام خمینی

ميدان­هاي معنايي يکي از نظريه­­هاي اصلي در علم معنا­­شناسي است. ميدان­ معنايي به مجموعه­ واژگاني گفته مي­شود که در معنا با يک­ديگر مرتبط بوده و ذيل يک واژۀ­ عام قرار مي­گيرند. به­ کارگيري اين نظريه مي­تواند راهکاري براي تحليل جهان­متن شاعر باشد. نگارندگان در اين مقاله بر­آنند تا با روش استنادي–تحليلي و به ­کارگيري اين نظريه، ابياتي از خمريۀ­ ابن فارض را به عنوان نمونه تحليل نمايند. در تحليل مورد نظر، روابط معنايي جديدي بين واژگان آشکار مي­گردد؛ مفاهيمي چون: عشق ازلي، محبّت پروردگار، انوار الهي، مشاهده و تجلّي، هدايت و راه­يافتن به سوي سعادت و همچنين مفهوم فراگير روح­بخشي مي الهي هر کدام يک ميدان معنايي را در اشعار تحليل‌شده، تشکيل داده­اند و واژگان مرتبط ذيل آن­ها قرار گرفته‌است. در نتيجه، با کاربست نظريۀ ميدان‌هاي معنايي در اين مقاله، هندسۀ معنايي هر بيت با تحليل ميدان­هاي معنايي مماس ذيل ميدان معنايي کلّي بيت  به شکلي منسجم تحليل مي­گردد و مجموعه ميدان‌هاي معنايي برخاسته از هر بيت ذيل ميدان کلّي عرفان ابن فارض قرار گرفته و در نهايت جهان متن شاعر را تشکيل مي‌دهد. چنين روندي در معناگشايي، ضمن اينکه کارکرد نظريه مورد نظر را در سطوح فراتر از بررسي واژه روشن مي‌سازد، در نهايت، جلوه‌هاي متفاوتي از زيبايي نهفته در معنا را نيز آشکار مي‌سازد.

معنا‌‌شناسی, میدان‌های معنایی, ابن فارض, قصیدۀ خمریه