سید علی محمودی لاهیجانی - دانشگاه آزاد اسلامی -نجف آباد

داستان‌های اساطیری و تاریخی ایران باستان در دوران ساسانی در کتابی گردآوری شده بود که آن را «خداینامه» می‌نامیدند. این کتاب در دوران اسلامی، چندین بار به زبان عربی و فارسی ترجمه شد و بیشتر نویسندگان دورۀ اسلامی برای ذکر تاریخ ایران، از این ترجمه‌ها استفاده کردند. تعدد این ترجمه‌ها سبب شد که گاه آشفتگی و نابسامانی در ذکر حوادث و رویدادهای تاریخی به وجود آید و نویسندگانی کوشش کردند با اصلاح این آشفتگی‌ها، سامانی به تاریخ ایران دهند، که می‌توان با توجه به شباهت‌ها و تفاوت‌هایی که در متون تاریخی دورۀ اسلامی دیده می‌شود، این پرسش را مطرح کرد که نویسندگان متون تاریخی ازجمله فردوسی در ذکر رویدادهای پادشاهان از چه منابعی بهره برده‌اند؟ در این پژوهش که به روش تحلیلی-اسنادی نوشته شده است، کوشش شده تا با مقایسۀ شباهت‌ها و تفاوت‌هایی که در ذکر نام و لقب پادشاهان ساسانی در کتاب‌های تاریخی دیده می‌شود به منابعی که این کتاب‌ها از آنها بهره برده‌اند، اشاره کنیم که از جملۀ نتایج به دست آمده، آن است که منبع فردوسی با دیگر متون تاریخی، تفاوت‌های آشکاری داشته و این موضوع را که فردوسی تنها از شاهنامۀ ابومنصوری که آن هم ترجمۀ خداینامۀ پهلوی بوده، استفاده کرده است، برجسته‌تر نشان می‌دهد.

لقبِ پادشاهان ساسانی, خداینامه, منبع شاهنامۀ فردوسی, منبع متون تاریخی سدۀ سوم تا هفتم هجری قمری