مهدی منتظرالحجه - دانشکده هنر و معماری دانشگاه یزد
بهار نوکار - مدیریت معماری و شهرسازی اداره کل راه و شهرسازی استان یزد
مجتبی شریف نژاد - عضو هیئت علمی دانشگاه یزد
زهرا فتوحی - کارشناس ارشد طراحی شهری، دانشگاه ازاد اسلامی، واحد یزد

در طرح‌های آماده‌سازی زمین به‌عنوان مهم‌ترین الگوی توسعه شهری دهه‌های اخیر باوجود تأکید بر برنامه‌ریزی کاربری زمین، جمعیت و حمل‌ونقل، توجه کمتری به کیفیت‌های محیطی شده است. همین امر سبب گردیده تا این بافت‌های شهری شرایط بسیار سطح پایینی از جنبه‌های کیفی محیط و سیما و منظر شهری دارا باشند و در نتیجه نتوانند برای ساکنان خود، محیطی جذاب و آرام ایجاد کنند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و سنجش شاخص‌های کالبدی مؤثر بر مؤلفه زیبایی‌شناسی از دیدگاه شهروندان ساکن در سه محدوده که در دهه‌های اخیر و در نتیجه طرح‌های آماده‌سازی زمین شکل ‌گرفته‌اند، انجام شده است. این پژوهش از نوع پژوهش‌های کاربردی و با روش پیمایشی و همبستگی و به کمک پرسشنامه و مطالعات اسنادی انجام شده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران معادل 100 خانوار در هر کدام از مناطق مورد مطالعه برآورد شده و از شیوه نمونه‌گیری تصادفی نیز برای تکمیل پرسشنامه­ها استفاده شده است. روایی ظاهری پرسشنامه به کمک اساتید دانشگاه یزد و پایایی آن به‌وسیله آزمون آلفای کرونباخ تأیید گردید. به ‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از آزمون‌های آماری رگرسیون خطی چندگانه و آزمون همبستگی پیرسون استفاده شده و از آزمون‌های دوربین واتسون جهت بررسی هم خطی متغیرها و کولموگراف_اسمیرنوف برای تشخیص نرمال بودن توزیع داده‌های پژوهش و همچنین برای تبیین معنی­داری مدل رگرسیونی چندگانه از روش تحلیل واریانس ANOVA استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که از شاخص‌های بیست­گانه مطالعه شده، در هر کدام از محدوده‌ها تمامی شاخص‌ها دارای اثر مستقیم و معنی­‌دار بر مؤلفه زیبایی‌شناسی هستند. به ‌صورت کلی شاخص‌های عدم تکرار و یکنواختی بدنه‌ها، تناسب عرض معابر شهری و پیوستگی جداره مهم‌ترین شاخص‌های مشترک مؤثر بر مؤلفه زیبایی‌شناسی بوده و دارای رابطه مستقیم و معنی­دار از دیدگاه شهروندان هستند.

کیفیت محیطی, زیبایی‌شناسی, شاخص کالبدی, آماده سازی, شهر یزد